Του Νικόλαου Παπανικολόπουλου*
20 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 4η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Το καλοκαίρι του 1992 στην Αμπχαζία (αυτόνομη δημοκρατία της Γεωργίας, πρωτεύουσα το Σοχούμι), με αφορμή την είσοδο Γεωργιανών στρατευμάτων, ξέσπασαν πολεμικές συγκρούσεις. Οι Έλληνες της περιοχής και οι περιουσίες τους βρέθηκαν στο έλεος των μαχών και των φανατικών παραστρατιωτικών ομάδων. Η Ελληνική Πολιτεία άρχισε να γίνεται δέκτης αιτημάτων για βοήθεια.
Τον Ιούνιο του 1993, η Υφυπουργός Εξωτερικών Βιργινία Τσουδερού πραγματοποίησε περιοδεία στη Νότια Ρωσία, Γεωργία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Η απόφαση για την παροχή βοήθειας είχε πλέον παρθεί.
Το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου ’93, κλιμάκιο από την Ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, το ΓΕΕΘΑ και το ΕΙΥΑΠΟΕ, βρέθηκε στο εμπόλεμο Σοχούμι για τη σχετική προετοιμασία. Το συνολικό κόστος της επιχείρησης υπολογίστηκε ότι θα ξεπερνούσε τις 100.000.000 δρχ.
Το καλοκαίρι του 1993, το Ε/Γ- Ο/Γ πλοίο «Viscountess» της εταιρείας MARLINES με πλοίαρχο τον Καπετάν Γιώργη Σαμιωτάκη που εκτελούσε ταξίδια στη γραμμή Ελλάδα-Ιταλία ναυλώθηκε για μια άκρως απόρρητη επιχείρηση.
Στο λιμάνι του Πειραιά το «Viscountess» φόρτωσε ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια. Στο πλοίο, εκτός από το κανονικό του πλήρωμα, επιβιβάστηκαν στελέχη του ΓΕΕΘΑ, αξιωματικός του Π.Ν, αξιωματικός του Λ.Σ, πεζοναύτες, βατραχάνθρωποι, και νοσηλευτικό προσωπικό από το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών. Επικεφαλής της επιχείρησης ήταν ο αείμνηστος πλοίαρχος – τότε – του Πολεμικού Ναυτικού, Βασίλης Ντερτιλής. Προορισμός το Σοχούμι
Ανήμερα της «Παναγίας», το πρωί της 15-8-1993, το «Viscountess» κατέπλευσε στο Σοχούμι. Εκφόρτωσε την ανθρωπιστική βοήθεια και αμέσως με τάξη αλλά και ταχύτητα επιβιβάστηκαν σε αυτό 1013 ομογενείς αφού προηγήθηκε προξενικός, τελωνειακός και αστυνομικός έλεγχος. Το βράδυ της ίδιας μέρας απέπλευσε για την Αλεξανδρούπολη.
Το πρωί της 17ης Αυγούστου του 1993, με τον κατάπλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και την αποβίβαση των 1013 ομογενών, γράφτηκε ο επιτυχής επίλογος της επιχείρησης απεγκλωβισμού των Ελλήνων, από το εμπόλεμο Σοχούμι. Της επιχείρησης με την κωδική ονομασία «ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟ ΔΕΡΑΣ».

***

Στην Αλεξανδρούπολη, μετά την απόφαση για την υλοποίηση της επιχείρησης, λειτούργησαν υπηρεσίες του ΕΙΥΑΠΟΕ (Εθνικό Ίδρυμα Υποδοχής Απoκατάστασης Αποδήμων Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων) και υπήρξε έντονη κινητικότητα στις τοπικές αρχές.
Η Υφυπουργός Εξωτερικών κα Βιργινία Τσουδερού και ο Πρόεδρος του ΕΙΥΑΠΟΕ Γεώργιος Ιακώβου, συμμετείχαν σε συσκέψεις που γίνονταν στη Νομαρχία Έβρου (τότε στεγαζόταν στο παλαιό κτίριο της παραλιακής λεωφόρου).
Κατά τη διάρκεια του πλου από τον Πειραιά στο Σοχούμι και από Σοχούμι στην Αλεξανδρούπολη υπήρχε τακτική επαφή μεταξύ κλιμακίων κέντρου, πλοίου και Αλεξανδρούπολης και όλα εξελίχθηκαν ομαλά.
Στην Παλαγία, για τις ανάγκες των παλιννοστούντων, μεταφέρθηκαν από την Καλαμάτα προκατασκευασμένοι οικίσκοι που είχαν χρησιμοποιήσει εκεί οι σεισμόπληκτοι (1986).
Στο λιμάνι στήθηκε ένα πρόχειρο συγκρότημα τριών συνεχόμενων αποθηκών, τύπου «τολλ» (110 Χ 10 μ. κάθε μια,) για τις αναμενόμενες – υποτιθέμενες ανάγκες του διαβατηριακού και τελωνειακού ελέγχου. Οι αποθήκες αυτές δεν χρειάστηκαν και μετά από μερικά χρόνια κατεδαφίστηκαν γιατί εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία του λιμανιού.

***

Η επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» μεταδόθηκε από διεθνή ΜΜΕ, μπήκε στη διεθνή βιβλιογραφία και εξύψωσε το κύρος της Ελλάδας, στην Ομογένεια και στους Διεθνείς Οργανισμούς αφού λίγο αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου 1993, το Σοχούμι καταλήφθηκε μέσα σε λουτρό αίματος από τους Αμπχάζιους.

. ***
1912 – 1918 διάλυση Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 1922 Μικρασιατική καταστροφή, 1989 διάλυση της ΕΣΣΔ, 1992 – 1993 πολεμικές συγκρούσεις στη Γεωργία … Πρόσφυγες, Νεοπρόσφυγες, Μικρασιάτες, Παλιννοστούντες, Πόντιοι, Ελληνοπόντιοι…
Σε όποια χρονική περίοδο κι αν αναφερθείς, όποια λέξη κι αν χρησιμοποιήσεις, το νόημα και η ουσία είναι μια : Σκληρή και πολλαπλή δοκιμασία για το ελληνικό γένος.
Είκοσι χρόνια μετά την τέταρτη δοκιμασία των Ποντίων αδελφών να ευχηθούμε να μην υπάρξει άλλη.

Αλεξανδρούπολη Αύγουστος 2013
* Υποναύαρχος Λ,Σ (ε.α)