Του Βασίλη Κάργα
Ο συγγραφέας μιλάει για το νέο του βιβλίο «Ουρανόπετρα», που θα παρουσιαστεί στην Αλεξανδρούπολη, ένα ιστορικό μυθιστόρημα εξαιρετικά επίκαιρο για το δράμα που ζει σήμερα η Κύπρος

Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, εξαιρετικά επίκαιρο για την κρίση που βιώνει σήμερα η Κύπρος, αν και καλύπτει κρίσιμες περιόδους της ιστορίας της Μεγαλονήσου του 1570 και του 1880, είναι το νέο βιβλίο του συγγραφέα των μπεστ σέλερ Γιάννη Καλπούζου «Ουρανόπετρα» (εκδόσεις Μεταίχμιο), το οποίο θα παρουσιαστεί στην Αλεξανδρούπολη την Δευτέρα 1 Απριλίου στις 7μ.μ. στο βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης (Αδριανουπόλεως 4Α)
Για το βιβλίο, που περιδιαβαίνει στην Κύπρο, στην Αθήνα, στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο, και πάνω απ’ όλα στον συμπαντικό χάρτη της ψυχής μας, αλλά και για την οδυνηρή πραγματικότητα που ζει σήμερα ο ελλαδικός και κυπριακός λαός και για τις ευθύνες της πνευματικής ένδειας, μας μίλησε ο συγγραφέας του Γιάννης Καλπούζος

-Πώς θα χαρακτηρίζατε το τελευταίο βιβλίο σας «Ουρανόπετρα» ;
«Κοινωνικό μυθιστόρημα με καμβά την ιστορία».
-Ποιο ήταν το ερέθισμα, η αφορμή, για να γράψετε το βιβλίο αυτό;
«Η αγάπη μου για την Κύπρο, στην οποία συνετέλεσε και η Κυπρία σύζυγός μου, και το γεγονός ότι η ιστορική της πορεία προσφερόταν να αναπτύξω θέματα που με απασχολούν, όπως το δέσιμο με τους προγόνους και τη φιλοσοφία ή τη θυμοσοφία που κατέκτησαν, ο πατριωτισμός, οι διαφορετικοί μα και ολόιδιοι κατακτητές, το παράνομο δίκιο και το νόμιμο άδικο και πώς στέκεται κανείς απέναντί τους, ο ελληνισμός στις γεωγραφικές εσχατιές του και η συνέχεια του ράμματος της φυλής μας, τα μπόλια που φυτεύει ο άνθρωπος κι εν γένει η κοινωνία στις επόμενες γενιές μέσα από την παραδοσιακή προφορική διαπαιδαγώγηση, η αλαζονεία σε σχέση με το πεπερασμένο της ζωής, η αξιοπρέπεια και πολλά ακόμα τα οποία πραγματεύεται η Ουρανόπετρα.»
-Υπάρχουν στο βιβλίο σας πραγματικά και μυθοπλαστικά στοιχεία;
«Ό,τι αφορά τον καμβά πάνω στον οποίο στήνεται η μυθοπλασία είναι πραγματικά στοιχεία, τα οποία συνυφαίνονται με τα μυθοπλαστικά έτσι ώστε να αναπαριστάνεται η εποχή, να δίνεται η δυνατότητα μιας άλλης αποτίμησης των ιστορικών περιπετειών και γεγονότων, να κρίνουμε με βάση τα μέτρα και τα σταθμά που ίσχυαν τότε κι όχι με τον τρόπο που σκεπτόμαστε σήμερα και συγχρόνως ο αναγνώστης να αποκομίζει γνώσεις. Ωστόσο και τα μυθοπλαστικά στοιχεία είναι δομημένα με τρόπο που αντανακλούν το πνεύμα, τις συμπεριφορές και τις νοοτροπίες της εποχής, ενώ στέλνουν μηνύματα στο σήμερα.»
-Η δράση του βιβλίου σας εκτυλίσσεται σε μια άλλη εποχή, στην Κύπρο του 1900. Υπάρχουν κοινά στοιχεία με το σήμερα, με την κρίση που βιώνει η Κύπρος;
«Η δράση εκτυλίσσεται στην Κύπρο και στην Ελλάδα καθώς το μυθιστόρημα ακολουθεί τους Κύπριους εθελοντές στους πολέμους του 1897 και του 1912-13. Τότε η συντριπτική πλειονότητα του λαού της Κύπρου βίωνε απελπιστική φτώχεια, ωστόσο ο αναγνώστης θα βρει αρκετά κοινά στοιχεία με τη σημερινή κρίση. Θα δει τη βαριά φορολογία των κατακτητών Εγγλέζων και θα την αντιπαραβάλλει με το σήμερα• θα βρει αντίστοιχους τοκογλύφους και αρπαχτικά• θ’ αντικρύσει όσους γνώριζαν από πριν τη συνθήκη παραχώρησης του νησιού στην Αγγλία το 1878 κι έστελναν ανθρώπους τους να αγοράσουν σε πάμφθηνες τιμές εκτάσεις γης για να τις μοσχοπουλήσουν αργότερα και μοιραία θα σκέφτεται πόσο μοιάζουν με όσους γνώριζαν και απέσυραν τα χρήματά τους από τις κυπριακές τράπεζες πριν από την συμφωνία με την τρόικα• θ’ ακούει τα συνθήματα και τις κραυγές που οδήγησαν στην καταστροφή του 1897 και θα κάνει τους συλλογισμούς του• θα μάθει για την αντίδραση των ανθρώπων της εποχής απέναντι στα γερμανικά προϊόντα όταν οι μεγάλες δυνάμεις βομβάρδιζαν την Κρήτη και θα αναρωτιέται για τη δική του στάση• θα αντιπαραβάλλει κάποιες αναφορές για την πτώχευση της Ελλάδας του 1893• και πολλά ακόμα.»
-Η φράση του βασικού ήρωα του βιβλίου σας «όπου πατώ είναι ο δικός μου ο δρόμος», παραπέμπει κάπου;
«Παραπέμπει στην πορεία προς την αυτογνωσία και στη μόνη κατά την άποψή μου ελπίδα μας απέναντι στις κάθε μορφής εξουσίες και βάρβαρες πολιτικές, τον καλλιεργημένο άνθρωπο. Κι ακόμα στο γεγονός ότι όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα και αυτό αγιάζει τα μέσα κι όχι ο σκοπός κατά τον Μακιαβέλι. Στο βιβλίο όλα αυτά αναδεικνύονται με αναλυτικό και παραστατικό τρόπο.»
-Είστε από τους συγγραφείς που αγαπούν τους ήρωες των βιβλίων τους, που ταυτίζονται μαζί τους ή από αυτούς που κρατάνε αποστάσεις;
«Ταυτίζομαι εν μέρει και αγαπώ τους ήρωες που απηχούν στη δική μου κοσμοθεωρία. Μάλιστα διδάσκομαι από τους ήρωές μου και σε ορισμένες περιπτώσεις πασχίζω να τους μοιάσω, όπως στον παππού Ισμαήλ στο Ιμαρέτ. Σε κάθε περίπτωση για μένα πλέον φαντάζουν ως υπαρκτά πρόσωπα. Ωσάν να υπήρξαν φίλοι, γείτονες, γνωστοί, ερωμένες, δικοί μου αγαπημένοι άνθρωποι αλλά και ορισμένοι που βρισκόμαστε σε αντίπαλα στρατόπεδα ως προς την στάση τους απέναντι στη ζωή και στην κοινωνία.»
-Ο έρωτας τι ρόλο παίζει στο βιβλίο σας;
«Τον ίδιο όπως και στην πραγματική ζωή, καθοριστικό.»
-Στα βιβλία σας, κάνετε ταξίδια στο παρελθόν και σε άλλες εποχές. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει;
«Η αναπαράσταση της καθημερινής ζωής των απλών ανθρώπων που γράφουν την κοινωνική ιστορία των λαών. Με γοητεύει να ανακαλύπτω πότε ψήγματα και πότε πλήθος στοιχείων που είτε βρίσκονται μέσα μας ανενεργά, είτε τα έχουμε εξοστρακίσει, είτε αποτελούν μέρος της συμπεριφοράς μας, ωστόσο δεν γνωρίζουμε την προέλευσή τους.»
-Πόσο εύκολο είναι να ανασυστήσεις μια άλλη εποχή; Μήπως κινδυνεύει να χαθεί η μαγεία της στα μάτια των αναγνωστών;
«Το αντίθετο. Αν η έρευνα είναι εμβριθής κι αν ό,τι αφορά παλαιότερες εποχές εντάσσεται λειτουργικά στη μυθοπλασία αναδεικνύει τη μαγεία ή τη μεγεθύνει, όπου βεβαίως υπάρχει μαγεία. Εκείνο που καταρρίπτεται είναι το σαθρό οικοδόμημα που έχει κτισθεί προς πολλές κατευθύνσεις από συμφέροντα, σκοπιμότητες, στενοκεφαλιά, δογματισμούς ή και άγνοια. Όσο για την ανασύσταση μιας παλαιότερης εποχής είναι πολύ δύσκολο εγχείρημα και ιδιαίτερα ό,τι αφορά τη ζωή των απλών ανθρώπων. Η επίσημη ιστορία και οι περισσότερες μαρτυρίες καταγράφουν ή αφορούν τα μεγάλα γεγονότα, τους πολέμους, τα αποτελέσματα, τις συνθήκες, τα προβεβλημένα πρόσωπα, τους ηγέτες. Για τον απλό λαό και την καθημερινή ζωή απαιτείται ο ερευνητής να αναζητά όπως η μέλισσα στοιχεία οπουδήποτε μπορεί να τα αντλήσει και να μοχθήσει πάρα πολύ. Να ανατρέξει σε περιηγητές, σε λαογραφικά, ιστορικά, και θρησκευτικά κείμενα, σε απομνημονεύματα, σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, σε βιβλία για την αρχιτεκτονική, την ιατρική, τα φάρμακα, τις ενδυμασίες, τις μεταφορές, τα πλοία, τις συγκοινωνίες, τα προϊόντα, το εμπόριο, την πολιτική, καθώς και σε στίχους, τραγούδια, μύθους, παραλογές, γκραβούρες, πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες και πόσα ακόμα Κι ύστερα, αφού συγκεντρώσει έναν τεράστιο όγκο υλικού, να το τιθασεύσει ώστε να προάγει και να υπηρετεί την μυθιστορία.»
-Στα βιβλία σας Ιμαρέτ, Άγιοι και Δαίμονες, Ουρανόπετρα, έχετε μια «εμμονή» με το παρελθόν και την ιστορία. Πιστεύετε ότι η εμμονή σας αυτή είναι η συγγραφική σας ταυτότητα;
«Το λογοτεχνικό μου όραμα διακατέχεται μόνο από μία εμμονή: τη νέα πρόσκληση και πρόκληση των δαιμόνων της έμπνευσης, η οποία δεν γνωρίζω εκ των προτέρων που θα με οδηγήσει. Η «ταυτότητα» με παραπέμπει στον δογματισμό, τον οποίο καταδικάζω σε κάθε μορφή του. Εξάλλου η αξία ενός βιβλίου βρίσκεται στο περιεχόμενό του κι όχι κατ’ ανάγκη στον χρόνο που διαδραματίζεται η μυθοπλασία του.»
-Η ιστορική μνήμη πιστεύετε ότι σώζει ή ανακινεί πάθη;
«Εάν υποθέσουμε ότι κατέχουμε την ιστορία, σαφώς και διδάσκει και διασώζει. Το δυστύχημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε την ιστορία μας κι ως εκ τούτου δεν μπορούμε και να διδαχτούμε από αυτή.»
-Ποιος είναι ο ρόλος των ανθρώπων των γραμμάτων στην εποχή της κρίσης που βιώνουμε; Μπορεί η κρίση να αποβεί δημιουργική για έναν συγγραφέα;
«Να καταθέτουν τη φωνή τους, να μην καταφεύγουν σε συνθήματα και να πασχίζουν να στρέψουν την κοινωνία μας στην κατεύθυνση της καλλιέργειας της ψυχής και του πνεύματος. Όμως η δύναμη αυτής της φωνής, συνήθως, είναι ίδια με του σπόρου στην γνωστή παραβολή του Χριστού. Απαιτείται, δηλαδή, να προϋπάρχει το γόνιμο έδαφος. Όμως σε κάθε περίπτωση ρόλος των ανθρώπων των γραμμάτων είναι και να πασχίσουν να μετατρέψουν σε γόνιμο έδαφος τις χέρσες εκτάσεις ή τις πνιγμένες στα αγκάθια ή και να θρυμματίσουν τις πέτρες, επιδίωξη καθόλου εύκολη. Όσο για την κρίση προϋπήρχε και τώρα βιώνουμε πιο έντονα τα αποτελέσματά της. Αλίμονο στον συγγραφέα που κινητοποιείται όταν πια έρχονται τα αποτελέσματα. Τότε δεν λειτουργεί παρά καιροσκοπικά όπως όσοι οικονομολόγοι δεν προειδοποίησαν ποτέ για όσα τάχατες τώρα τόσο καλά γνωρίζουν και αναλύουν.»
-Πως σχολιάζετε αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην χώρα μας και στην Κύπρο;
« Ως αναμενόμενη εξέλιξη για όποιον λαό με σπουδαία ιστορία πίσω του αποκόβεται στην πλειονότητά του απ’ τις ρίζες του• δεν εξελίσσει τον πολιτισμό του και γίνεται μιμητής άλλων προτύπων αντί να δέχεται μόνο τα καλά μπόλια• έχει χάσει ή δεν ανακάλυψε ποτέ τον πνευματικό βηματισμό του και δίνεται στο κυνήγι του εφήμερου και της αισθητικής ευτέλειας• έχει αλωθεί και κατακτηθεί από την τηλεόραση, όχι από αυτό καθαυτό το μέσον αλλά από το ευτελές προϊόν που κατά κόρον παράγει• έχει απολέσει σχεδόν κάθε παραδοσιακή αξία• έχει πάψει να στηρίζεται στα πόδια του και ψάχνει αλλού στηρίγματα• έχει επιδοθεί για δεκαετίες σε συνθήματα, δογματικές θεωρίες και τσιτάτα εγκαταλείποντας ή μην ανακαλύπτοντας ποτέ τη γόνιμη αμφισβήτηση, την ελεύθερη σκέψη, την έρευνα και την αναζήτηση• υιοθέτησε τη φανατική άποψη σε πάμπολλους τομείς: ή είσαι μαζί μας ή είσαι με τους άλλους, αντίπαλος• και δεν θέλησε να αντιληφθεί ότι άμα γίνεσαι διακονιάρης παύεις να είσαι αφέντης του σπιτιού σου. Όσο για τις ευθύνες της πνευματικής ένδειας, η οποία επέφερε και τα οδυνηρά οικονομικά αποτελέσματα, με ό,τι άλλο συνεπάγεται τούτο, για ένα μεγάλο κομμάτι του ελλαδικού και του κυπριακού λαού, καταμερίζονται αναλόγως, ως ανάποδη πυραμίδα, από τις πολιτικές, κομματικές και θρησκευτικές ηγεσίες και την πλουτοκρατία μέχρι την μικρή κοιτίδα που λέγεται οικογένεια και τον καθένα ξεχωριστά.»

Βιογραφικό:
Ο Γιάννης Καλπούζος (kalpuzos@yahoo.gr, Kalpuzos.blogspot.gr) γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Από το 1982 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει γράψει ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα και μία συλλογή διηγημάτων. Με την ποιητική συλλογή Έρωτας νυν και αεί ήταν υποψήφιος στη μικρή λίστα για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2008.
Από το 1995 έχει υπογράψει τους στίχους 70 τραγουδιών πολλά από τα οποία ερμήνευσαν γνωστοί καλλιτέχνες (Γλυκερία, Ορφέας Περίδης, Ελένη Πέτα, Γιάννης Σαββιδάκης) και έγιναν επιτυχίες, καθώς και τους στίχους 18 τραγουδιών στο παιδικό θεατρικό έργο Τρυφεράκανθος.
Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ για το μυθιστόρημά του Ιμαρέτ: Στη σκιά του ρολογιού (ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ 2008), το οποίο έχει ξεπεράσει τα 70.000 αντίτυπα σε πωλήσεις και μεταφράζεται ήδη στα ιταλικά και στα πολωνικά. Το 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ το μυθιστόρημά του Άγιοι και δαίμονες με υπότιτλο Εις ταν Πόλιν, το οποίο βρίσκεται στην 38η χιλιάδα.