Καυτά ερωτήματα για το ζεόλιθο στον Εβρο

Του ΣΑΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

Οσμή σκανδάλου από τον άοσμο ζεόλιθο του Εβρου. Επί υπουργίας Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο ΥΠΕΚΑ, σταμάτησε επένδυση εξόρυξης ζεόλιθου από ελληνική εταιρεία στα Πετρωτά του Εβρου, ύψους 40 εκατ. ευρώ.

Γ.Παπακωνσταντίνου και Γ. Μανιάτης δεν χορήγησαν την άδεια εξόρυξης. Το ελληνικό Δημόσιο είναι μέτοχος στη συγκεκριμένη εταιρεία με ποσοστό 8% και χάνει εκατομμύρια ευρώ σε έσοδα από το τζίρο, άμεσους και έμμεσους φόρους.

Την ίδια στιγμή η Ελλάδα εισάγει ακριβότερα χαμηλότερης ποιότητας ζεόλιθο από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Στο Κίρτζαλι της Βουλγαρίας, 10 χλμ. βόρεια των Πετρωτών, το κοίτασμα του ζεόλιθου εκμεταλλεύεται η ελληνική εταιρεία S&Β, του Οδυσσέα Κυριακόπουλου, η οποία και ωφελείται από το ότι δεν προχωρά η επένδυση στα Πετρωτά. Μέλος του Δ.Σ. της S&Β είναι η Ελένη Παπακωνσταντίνου, εξαδέλφη του πρώην υπουργού, του τσάρου της Οικονομίας και υπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Παπακωνσταντίνου, η οποία εμπλέκεται στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ.

Φάκελος

«Είχαμε καταθέσει τον πλήρη φάκελο στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας και Θράκης, η οποία ήταν και η αρμόδια υπηρεσία για την έκδοση της άδειας», λέει ο εκπρόσωπος της θεσσαλονικιώτικης εταιρείας GEO-VET, που θέλησε να κάνει την επένδυση, Γιάννης Βορδογιάννης. Ο γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης Θύμιος Σώκος, αποκλειστικά αρμόδιος από το νόμο για μίσθωση και έναρξη ερευνητικών προγραμμάτων, στις 24 Μαρτίου του 2011 ενέκρινε την απευθείας μίσθωση λατομικής έκτασης βιομηχανικών ορυκτών 161,2 στρεμμάτων στη θέση «Παλαιοχώραφο» του Δ.Δ. Πετρωτών, του Δήμου Ορεστιάδας Εβρου, και η σύμβαση υπογράφηκε ύστερα από 30 μέρες.

Την επένδυση σταματά ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Μανιάτης, επειδή, όπως είχε πει, έπρεπε να προηγηθεί ανοιχτός διεθνής διαγωνισμός. Το θέμα φάνηκε να ξεκολλάει όταν η επένδυση εξετάστηκε από την Ομάδα Εργασίας για την Απεμπλοκή Επενδύσεων (τη λεγόμενη επιτροπή «fast track»), με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου, Θόδωρο Πάγκαλο, να τα βρίσκει όλα νόμιμα και να δίνει την εντολή να προχωρήσει η σύμβαση. Όμως δεν προχώρησε.

Στο πολιτικό τοπίο επικρατούσε αναβρασμός, καθώς αναμενόταν η επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η αγωνία είχε κορυφωθεί, μιας και ήταν ανοιχτά τα σενάρια περί ανασχηματισμού ή προκήρυξης εκλογών. Τότε, στις 14 Ιουνίου του 2011, ο Γ. Μανιάτης ανακαλεί την απόφαση για την επένδυση. Στις 16 Ιουνίου, υπουργός Περιβάλλοντος τοποθετείται ο μέχρι τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Η επένδυση του ζεόλιθου καθυστερεί, σε βάρος του ελληνικού Δημοσίου, που αναγκάζεται να εισάγει το πολύτιμο αυτό ορυκτό. Η χρήση του συνιστάται στην ιατρική, την κτηνοτροφία, τη γεωργία και σε πολλούς άλλους τομείς. Οι πρώην υπουργοί Γ. Παπακωνσταντίνου και Γ. Μανιάτης «πάγωσαν» την επένδυση, ακόμα κι όταν μπήκε στο «fast track»Οι επενδυτές, μαζί με τους βουλευτές του νομού, τον επισκέπτονται για να αφήσει την επένδυση να προχωρήσει. Ο Γ. Παπακωνσταντίνου απαντά ότι θα αναθέσει την υπόθεση στους νομικούς συμβούλους του υπουργείου για να τη μελετήσουν και να εκδώσουν το πόρισμά τους. Το πόρισμα αυτό ακόμη εκκρεμεί. Το ίδιο και η άδεια εκμετάλλευσης, που απομένει για να ξεκινήσει η επένδυση, ενώ οι επενδυτές πληρώνουν για το ενοίκιο της έκτασης περί τα 3.000 ευρώ το χρόνο, χωρίς να μπορούν να την ακουμπήσουν.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ Ανέστη Φιλιππίδη, ο οποίος έχει κάνει έρευνες στην περιοχή, το κοίτασμα του ζεόλιθου στα Πετρωτά Εβρου έχει περιεκτικότητα 87%, μία από τις υψηλότερες στον κόσμο, και είναι εξαιρετικής ποιότητας. Ο ζεόλιθος χρησιμοποιείται στη γεωργία για βελτίωση των εδαφών, στην κτηνοτροφία για βελτίωση των ζωοτροφών, στον καθαρισμό υδάτων (μάλιστα είχε προτείνει τη χρήση του και για την εξυγίανση των νερών της λίμνης Κορώνειας και την αποκατάστασή της), ακόμη και στην ιατρική, καθώς υπάρχει σε χάπια που χορηγούνται στους ανθρώπους για τη διάλυση τοξικών στο στομάχι. Είναι ορυκτό φιλικό στο περιβάλλον. Χρησιμοποιήθηκε ακόμα και στη Φουκουσίμα για την απορρόφηση του κέσιου.

Στα Πετρωτά η εξόρυξη θα γίνει επιφανειακά, με κλίμακες οι οποίες θα δενδροφυτεύονται ενόσω η εξόρυξη προχωρά σε βάθος. «Στα εδάφη που θα δενδροφυτεύονται, ακριβώς λόγω της ύπαρξης του ζεόλιθου, η ανάπτυξη των δέντρων θα γίνεται γρηγορότερα. Επίσης, όπου πέσει η σκόνη του ζεόλιθου επιφέρει καλύτερη ανάπτυξη των φυτών και κατ’ επέκταση των ζώων που τρέφονται από αυτά», σημειώνει. «Είναι ένα φυσικό βελτιωτικό», υπογραμμίζει ο Α. Φιλιππίδης.

Σύμφωνα με τον Γ. Βορδογιάννη, το κοίτασμα στα Πετρωτά είναι τεράστιο. Εκτιμάται στους 100.000.000 τόνους. Στην επένδυση συμμετέχει η γερμανική τράπεζα KFW με 40 εκατ. ευρώ. Το ελληνικό Δημόσιο είναι μέτοχος με ποσοστό 8% επί του τζίρου. Δηλαδή στους 100.000 τόνους το χρόνο, με τιμή 200 ευρώ ανά τόνο, το ελληνικό Δημόσιο θα είχε έσοδα ύψους 2 εκατ. ευρώ το χρόνο, χωρίς να υπολογίζονται οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα εισάγει από τη Βουλγαρία και την Τουρκία 50.000-60.000 τόνους ζεόλιθου κατώτερης ποιότητας προς 350 ευρώ ανά τόνο.

Ο Γ. Βορδογιάννης υπογραμμίζει ότι η εταιρεία μπορεί να εξορύσσει 500.000 τόνους ζεόλιθου το χρόνο. Από αυτούς, τους 350.000 τόνους θα αγοράζει η γερμανική εταιρεία που συμμετέχει στην επένδυση, με ό,τι σημαίνει αυτό σε έσοδα για την Ελλάδα. Η Ελλάδα μπορεί να εκμεταλλεύεται 150.000 τόνους το χρόνο. Πέραν αυτού, το 2006 εμφανίστηκαν Κινέζοι αξιωματούχοι από την επαρχία Καντόνα, που ενδιαφέρθηκαν να αγοράζουν 300.000 τόνους ελληνικό ζεόλιθο το χρόνο για περίοδο 5 χρόνων.

Προσύμφωνο

Οι Κινέζοι αξιωματούχοι επισκέφτηκαν 5 φορές την Ελλάδα μέσα σε ένα χρόνο, μέχρι να έχουν μία οριστική απάντηση. Υπέγραψαν μάλιστα με την ελληνική εταιρεία προσύμφωνο ύψους 86 εκατ. ευρώ, με την προοπτική να φτάσει στα 172 εκατ. ευρώ. Αλλά είδαν ότι δεν γίνεται τίποτα και αποχώρησαν. «Η Ελλάδα έχει χάσει και αυτά τα έσοδα», υπογραμμίζει ο Γ. Βορδογιάννης.

Την επένδυση του ζεόλιθου υποστηρίζει η τοπική κοινωνία και οι τοπικές αρχές. Το κράτος συμμετέχει με έσοδα 8% επί του τζίρου και είναι φιλική στο περιβάλλον. Σταμάτησε με το επιχείρημα ότι έγινε με ανάθεση και όχι με ανοιχτό διεθνή διαγωνισμό. Το κράτος χάνει σημαντικά κέρδη από τις καθυστερήσεις. Οι εξορύξεις χρυσού, τόσο στον Εβρο και στο Κιλκίς, όσο και στη Χαλκιδική, συναντούν έντονες αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία – στον Εβρο και στο Κιλκίς και από τις αρχές. Οι επενδύσεις ελέγχονται για σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους. Το κράτος δεν συμμετέχει στα κέρδη επί του τζίρου. Η επένδυση έγινε με απευθείας ανάθεση, χωρίς να προηγηθεί ανοιχτός διεθνής διαγωνισμός.