Η Victoria Hislop, συγγραφέας του μπεστ σέλερ Το νησί, επιστρέφει με το νέο της μυθιστόρημα Το ειδώλιο, μια ιστορία όπου οι θησαυροί του αρχαιοελληνικού παρελθόντος γίνονται πυξίδα στην προσπάθεια μιας νεαρής γυναίκας να βρει τον εαυτό της, σε μια συγκυρία που το θέμα των μαρμάρων του Παρθενώνα έχει έρθει ξανά στο επίκεντρο της συζήτησης, μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ηνωμένο Βασίλειο και την άρνηση του Βρετανού πρωθυπουργού να τον συναντήσει. Η συζήτηση έχει ανάψει ξανά για τα καλά. Μια ολόκληρη χώρα περιμένει τα μάρμαρα του Παρθενώνα να γυρίσουν ξανά εκεί που ανήκουν… σπίτι τους.

Η Victoria Hislop, ορμώμενη από την επικαιρότητα, μοιράζεται κάποιες σκέψεις της για το θέμα.

Το πρωινό της επόμενης μέρας μετά το επεισόδιο με την ακύρωση της προγραμματισμένης συνάντησης ανάμεσα στον Έλληνα και τον Βρετανό πρωθυπουργό, ένας εκπρόσωπος του Ρίσι Σούνακ είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε «προσφέρει διαβεβαιώσεις ότι δε θα χρησιμοποιούσε την επίσκεψη [του Κυριάκου Μητσοτάκη] για να ανακινήσει τα από καιρό λυμένα ζητήματα που αφορούν την ιδιοκτησία των Μαρμάρων του Παρθενώνα».

Δεν ήξερα ότι η ιδιοκτησία των Μαρμάρων ήταν λυμένο ζήτημα. Από πότε; Η συζήτηση είναι ορθάνοιχτη – με επιχειρηματολογία εντονότερη από κάθε άλλη φορά. Οι έρευνες δείχνουν ότι ένα ολοένα μεγαλύτερο ποσοστό της βρετανικής κοινής γνώμης πιστεύει ότι τα Μάρμαρα του Βρετανικού Μουσείου θα πρέπει να επανενωθούν με τα γλυπτά στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ διαρκώς πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν και για άλλα καλλιτεχνήματα και πολιτιστικούς θησαυρούς που στεγάζονται στο Βρετανικό Μουσείο από την εποχή που η Μεγάλη Βρετανία ήταν Αυτοκρατορία.

Όμως σε ό,τι αφορά τα Μάρμαρα του Παρθενώνα συντρέχει ένας ακόμα σημαντικότερος λόγος. Και θα το πω έξω από τα δόντια: είναι προϊόν εξόφθαλμης κλοπής.

Υποψιάζομαι ότι ο Σούνακ, όπως και πολλοί Βρετανοί πολιτικοί, δεν έχει διαβάσει σε βάθος τι στ’ αλήθεια συνέβη τον 19ο αιώνα όταν ο Έλγιν έβαλε ένα συνεργείο να αποσπάσει παράνομα και βίαια αυτούς τους εξαιρετικής ομορφιάς θησαυρούς από τον Παρθενώνα. Πιο συγκεκριμένα, ίσως δε γνωρίζει (δε θέλω να τον κατηγορήσω αδίκως) ότι ο Έλγιν δεν είχε πάρει άδεια από τις Οθωμανικές Αρχές. Το μόνο που είχε ήταν μια επιστολή ότι μπορούσε να πάρει αντίγραφα των γλυπτών προκειμένου να τα αναπαραγάγει. Δεν του επέτρεψαν να αφαιρέσει τα πρωτότυπα. Άλλο ένα στοιχείο (όχι εικασία, αλλά γεγονός) είναι ότι ο Έλγιν τα πήρε με την πρόθεση να τα χρησιμοποιήσει για τη διακόσμηση του μεγάρου του στη Σκοτία. Ο μόνος λόγος που κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο (όπου τα έτριψαν με τραχύ μαλλί για να τα «καθαρίσουν» προκαλώντας τους φθορές) ήταν ότι ο Έλγιν χρεοκόπησε όταν τα γλυπτά έφτασαν στις αγγλικές ακτές και αναγκάστηκε να τα πουλήσει. Οπότε ναι, η βρετανική κυβέρνηση πλήρωσε χρήματα για να τα αποκτήσει, αλλά αγόρασε προϊόντα κλοπής.

Το Βρετανικό Μουσείο δεν κάνει τίποτα για να διαλύσει τον μύθο ότι ο Έλγιν υποτίθεται πως «διέσωσε» τα γλυπτά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία όπου η αξία και το κάλλος τους μπορεί να μη γίνονταν σεβαστά. Και έχουν το θράσος να μιλούν για «δάνειο» στην Ελλάδα. Πρόκειται για συγκατάβαση που δε χωρά σε λόγια.

Το Βρετανικό Μουσείο εξακολουθεί να το σκιάζει ένα σκάνδαλο – κανείς δεν έχει συλληφθεί ως τώρα για τις συστηματικές κλοπές αντικειμένων από τις συλλογές του.

Δεν έχουν δοθεί εξηγήσεις γιατί αγνόησαν τις πληροφορίες που τους προσφέρθηκαν σχετικά – για ένα διάστημα δύο και πλέον χρόνων. Δεν έχουν ορίσει ακόμη νέο μόνιμο διευθυντή. Υποθέτω ότι πολλά συμβαίνουν κεκλεισμένων των θυρών, αλλά τίποτα απ’ όλα αυτά δε γίνεται γνωστό στο κοινό – παρόλο που το ίδρυμα λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση. Πόσο καλά φροντίζουν τα καλλιτεχνήματα (τα οποία σε ποσοστό 99% φυλάσσονται σε «αόρατες» για μας αποθήκες);

Επομένως αν αυτή η συνάντηση ακυρώθηκε επειδή ο Σούνακ προσβλήθηκε για κάποιον λόγο από τα σχόλια του κυρίου Μητσοτάκη για τα Μάρμαρα στην κυριακάτικη συνέντευξη του τελευταίου στη δημοσιογράφο του BBC Λόρα Κούνσμπεργκ, τότε η αντίδρασή του δε συνάδει με το αξίωμά του. Μία από τις βασικές δεξιότητες ενός πολιτικού είναι να συζητά, να ανταλλάσσει απόψεις, να επιχειρηματολογεί, να συμβιβάζει διαφορές. Αν λοιπόν ο Σούνακ φοβήθηκε να το κάνει αυτό, θεωρώ πως έπληξε τη φήμη του. Ήδη δεν τα πάει καθόλου καλά στις δημοσκοπήσεις, οπότε αυτό το επεισόδιο δε θα τον βοηθήσει. Αν πάλι ακυρώθηκε επειδή ο Μητσοτάκης είχε ήδη μιλήσει στον Κιρ Στάρμερ, τον αρχηγό του Εργατικού Κόμματος, είναι απόδειξη της αδυναμίας του να επιλέγει καλούς συμβούλους. Η απόφασή του ήταν αγενής, ασεβής και συνιστά διπλωματικό σφάλμα.

Η Ελλάδα έχει προσβληθεί από αυτή την ενέργεια. Μετά το Brexit, η Βρετανία έχει χάσει αρκετούς φίλους στην Ευρώπη. Γιατί ο Σούνακ αποφάσισε να αποξενώσει μία χώρα που είναι από τους παλιότερους και πιο πολύτιμους φίλους της Βρετανίας; Έχω στ’ αλήθεια μπερδευτεί.

Λίγα λόγια για το βιβλίο
Όταν η Χέλενα κληρονομεί το διαμέρισμα των παππούδων της στην Αθήνα, κυριεύεται από τις αναμνήσεις των καλοκαιριών που είχε περάσει μαζί τους στα παιδικά της χρόνια κατά, την περίοδο της χούντας. Ο σκληρός και απόμακρος παππούς της ήταν στρατηγός στο δικτατορικό καθεστώς και, καθώς η Χέλενα ξεσκαρτάρει τα σκονισμένα δωμάτια, ανακαλύπτει πλήθος πολύτιμων αντικειμένων και αρχαιοτήτων. Πώς κατάφερε ο παππούς της να συγκεντρώσει έναν τέτοιο θησαυρό; Και ποιο ήταν το ανθρώπινο τίμημα;

Η αποφασιστικότητα της Χέλενα να βρει τις απαντήσεις μετατρέπεται σε ενθουσιασμό όταν ο έρωτάς της για τον αινιγματικό Νικ την οδηγεί να εργαστεί εθελοντικά μαζί του σε μια ανασκαφή σε ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί. Τα ευρήματά τους θα γιγαντώσουν τη λαχτάρα της να προστατέψει τα αρχαία κειμήλια και να καταλάβει από πού προήλθε η συλλογή του παππού της.

Άθελά της βρίσκεται μπλεγμένη σ’ ένα επικίνδυνο δίκτυο αρχαιοκαπηλίας και αντιμέτωπη με μια προδοσία που θα κλονίσει τον κόσμο της και όλα όσα πίστευε και ένιωθε. Θα μπορέσει να βρει το κουράγιο να συγχωρήσει και να προχωρήσει στη ζωή της;