παπανικολόπουλοςΤου Νίκου Παπανικολόπουλου*
Η πρόσφατη είδηση ότι, από 13 μέχρι 17 Μαΐου 2018, η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κύριος κύριος Βαρθολομαίος, βρέθηκε για πολλοστή φορά στη γενέτειρα του, στην ακριτική Επαρχία του Θρόνου, την Ίμβρο, όπου ευλόγησε τον ιερό κλήρο και το ευσεβές ποίμνιο και στις 15 Μαΐου, στο χωριό των Αγίων Θεοδώρων τέλεσε τα Θυρανοίξια στο ανακαινισθέν παρεκκλήσι των Αγίων θεοστέπτων και Ισαποστόλων βασιλέων Κωνσταντίνου και Ελένης παρουσία πολλών πιστών και προσκεκλημένων μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος της Ν.Δ κ. Μητσοτάκης, έφερε στο νου μου τις ατέρμονες, από το 2006, συζητήσεις για την ακτοπλοϊκή σύνδεση της Ίμβρου με τη Σαμοθράκη και την Αλεξανδρούπολη.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση της Ίμβρου με τα κοντινά ελληνικά νησιά της Σαμοθράκης και της Λήμνου ή το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Η πρόσβαση είναι δύσκολη και πολύωρη. Ο πιο σύντομος τρόπος, είναι να περάσεις στην Τουρκία από τα ελληνοτουρκικά σύνορα των Κήπων του Έβρου και μετά να κατευθυνθείς σε ένα από τα δύο τουρκικά λιμάνια : Το Τσανάκκαλε – Canakkale που βρίσκεται στη νότια (Ασιατική) ακτή των Δαρδανελλίων ή το Καμπάτεπε – Κabatepe που βρίσκεται στη Χερσόνησο της Καλλίπολης. Από εκεί υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με το λιμάνι του Αγίου Κηρύκου (Kuzulimanι) της Ίμβρου. Το δρομολόγιο Καμπάτεπε – Ίμβρος είναι περίπου 1 ώρα και το Τσανάκκαλε – Ίμβρος περίπου 2 ώρες.
Ευκαιρία λοιπόν να μάθουμε μερικά στοιχεία γι αυτό το νησί, το τόσο κοντινό αλλά συνάμα και τόσο μακρινό.
***
Η Ίμβρος (Imbros ή İmroz και Γκιοκτσέαντα Gökçeada από τον Ιούλιο του 1970 με απόφαση της Τουρκικής κυβέρνησης) είναι ένα Αιγαιοπελαγίτικο νησί με έκταση 280 km 2 . Απέχει 13 ναυτικά μίλια από τη Λήμνο και 15 από τη Σαμοθράκη. Είναι καλυμμένη από χαμηλά βουνά, μικρές κοιλάδες και άφθονα τρεχούμενα νερά. Έχει πληθυσμό 8.776 κατοίκων (απογραφή 2016), από τους οποίους οι Έλληνες αριθμούν περίπου τους 500.
Από την αρχαιότητα μέχρι τη δεκαετία του 1960, κατοικείτο κυρίως από Έλληνες. Μετά το 1960 πολλοί Έλληνες αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα, τη Δυτική Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία, εξαιτίας των τουρκικών διακρίσεων εις βάρος τους και την εγκατάσταση αποίκων από την ηπειρωτική Τουρκία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1964 στο νησί ζούσαν 6.500 Έλληνες και μόνο 200 Τούρκοι ενώ λειτουργούσαν επτά ελληνικά σχολεία και τρία νηπιαγωγεία.
Η Ελληνική Ίμβρος απελευθερώθηκε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-3) και με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) επικυρώθηκε – χωρίς να υλοποιηθεί – η ένωσή της με την Ελλάδα. Από το Νοέμβριο του 1912 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1923, με πληθυσμό εξ ολοκλήρου ελληνικό, βρισκόταν υπό τη διοίκηση του Ελληνικού Ναυτικού. Με τη συνθήκη της Λωζάνης (1923) παραχωρήθηκε στην Τουρκία χωρίς να μπει στο καθεστώς ανταλλαγής πληθυσμών, όπως έγινε με τη Θράκη, αλλά με ειδικό καθεστώς αυτοδιοίκησης, το οποίο θα διασφάλιζε στους Έλληνες κατοίκους της, προστασία ζωής, περιουσίας και θρησκευτικής ελευθερίας.
Το ειδικό καθεστώς αυτοδιοίκησης δεν εφαρμόστηκε και συγχρόνως άρχισε ο συστηματικός αφελληνισμός του νησιού, που κορυφώθηκε μετά τα ανθελληνικά γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη το 1953 και την εισβολή στην Κύπρο το 1974. Το 1961, η Τουρκική Κυβέρνηση έκλεισε τα ελληνικά σχολεία στο νησί και το χαρακτήρισε «εποπτευόμενη ζώνη», με αποτέλεσμα οι ομογενείς να μη μπορούν να το επισκεφθούν χωρίς ειδική άδεια.
Για τους λιγοστούς Έλληνες της Ίμβρου, και αφού τα πράγματα είχαν φτάσει σε οριακό σημείο, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει προς το καλύτερο από το 2003. Τότε, η Τουρκία εξεδήλωσε επίσημα ενδιαφέρον να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Δεκέμβριο του 2004, αποφάσισε την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με συγκεκριμένους όρους-προϋποθέσεις και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2005 και συνεχίζονται.

Τα μικρά θετικά «βήματα» που έγιναν από την τουρκική κυβέρνηση δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ήταν και οι άοκνες προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου για την πατρίδα του, τη γενέτειρά του, την Ίμβρο και συγκεκριμένα το χωριό Άγιοι Θεόδωροι.
Ο Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου, Υπέρτιμος και Έξαρχος Αιγαίου Πελάγους κ.κ Κύριλλος, έχει την έδρα του στην Κοινότητα της Παναγίας. Στην Ιερά Μητρόπολη ανήκουν συνολικά επτά Κοινότητες. Της Παναγίας, των Αγίων Θεοδώρων, του Σχοινουδίου, των Ἀγριδίων, του Γλυκέος, του Αγίου Ευλαμπίου και του Κάστρου. Οι Κυριακές στο νησί έχουν σημείο αναφοράς τις εκκλησίες που λειτουργούν σε όλα τα χωριά ως συνεκτικός κρίκος για την ελληνική κοινότητα.
Για τους Ιμβρίους δεν είναι παράξενο να συναντήσουν τον Πατριάρχη να περπατά στα καλντερίμια του ή να πίνει τσάι σε ελληνικό καφενείο στο Γλυκύ ή να ανεβαίνει με τα πόδια στην Αρασιά στα ριζά της οποίας βρίσκεται το χωριό του. «Όταν βρίσκεται εκεί γίνεται και πάλι παιδί» λένε οι συντοπίτες του που τον βλέπουν να κυκλοφορεί ανάμεσά τους, να περπατάει στα σοκάκια, να αγναντεύει το ηλιοβασίλεμα και να μυρίζει τα λουλούδια στις αυλές.
Με ευθύνη και πρωτοβουλία του έχει αναστηλωθεί το 1/3 των 314 εξωκλησιών που έχει συνολικά το νησί. Παράλληλα με τον αγώνα που έκανε για το άνοιγμα των ελληνικών σχολείων και τα κατάφερε (επαναλειτουργία του Δημοτικού Σχολείου το 2013 και πλήρης πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ελληνική εκπαίδευση από το σχολικό έτος 2015-2016), προσπαθεί με τον ίδιο ζήλο να αναστηλώνει τα εξωκλήσια του νησιού για να αποκτήσει η Ίμβρος ξανά τον χαρακτήρα της : Σχολεία και εκκλησίες, γράμματα και ακολουθίες παντού στο νησί.

Τα τελευταία μάλιστα χρόνια, άρχισαν όχι μόνο να το επισκέπτονται όλο και περισσότεροι αλλά και να εγκαθίστανται σε αυτό, ακολουθώντας την συμβουλή κι επιθυμία του Πατριάρχη ο οποίος έχει πάντα την Ίμβρο στις βασικές του προτεραιότητες.

Να ευχηθούμε, το ταχύτερο δυνατόν, να γίνει πραγματικότητα αυτή η πολυπόθητη ακτοπλοϊκή σύνδεση της Ίμβρου με τη Σαμοθράκη και την Αλεξανδρούπολη.

Αλεξανδρούπολη Μάιος 2018

*Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)