Γεώργιος Μπακαλάκης – Ένας «άγνωστος» ευεργέτης του Διδυμοτείχου
Του Καστροπολίτη Ιωάννη Σαρσάκη
Ο αείμνηστος Γεώργιος Μπακαλάκης, υπήρξε αρχαιολόγος και καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γεννήθηκε το 1908 στην Χηλή της Κωνσταντινουπόλεως και απεβίωσε στις 26 Απριλίου 1991 στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, του οποίου ανακηρύχθηκε διδάκτωρ (τίτλος διδ. διατριβής: Ελληνικά αμφίγλυφα). Μετεκπαιδεύτηκε στα Πανεπιστήμια της Βιέννης, του Μονάχου και John Hopkins της Νέας Υόρκης (πηγή Βικιπαίδεια).
Θεωρείται ο κατεξοχήν ¨σκαπανέας¨ της αρχαιολογικής έρευνας στη Θράκη. Από το 1931 υπηρέτησε ως επιμελητής και στη συνέχεια ως Έφορος Αρχαιοτήτων σε διάφορες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Το 1961 η Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης εξέδωσε το σύγγραμμα του με τίτλο : «Αρχαιολογικές έρευνες στη Θράκη 1959 – 1960». Στο υπόψη βιβλίο ο αείμνηστος καθηγητής αναφέρει και περιγράφει πολλές αρχαιολογικές τοποθεσίες του βορείου Έβρου, μεταξύ αυτών αναφέρει βεβαίως και το Διδυμότειχο, για το οποίο παραθέτουμε ενδεικτικά ένα μικρό απόσπασμα : «Από την Πλωτινόπολη θα προέρχονται πολλοί αρχαίοι δόμοι και άλλο υλικό που είναι εντειχισμένο στα μεσαιωνικά κάστρα του Διδυμοτείχου. Είναι ανάγκη και γι΄ αυτά να φροντίσει κάποιος πριν καταρρεύσουν ολότελα. Η συντήρηση και η μελέτη τους είναι επιτακτική» !!!!!!.
Την εποχή που συγκέντρωνε στοιχεία για την συγγραφή του υπόψη βιβλίου ο Μπακαλάκης είχε ήδη ταυτίσει το λόφο της Αγίας Πέτρας στο Διδυμότειχο με την Ρωμαϊκή Πλωτινόπολη. Μέχρι τότε η θέση της δεν είχε εξακριβωθεί και μεταξύ των επιστημόνων και των ερευνητών, υπήρχαν πολλές απόψεις για το που βρισκόταν η τοποθεσία της. Κάποιοι θεωρούσαν ότι βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Έβρου, άλλοι ότι βρισκόταν στα χωριά Κορνοφωλιά ή Πύθιο και άλλοι έκαναν εντελώς αόριστες εικασίες και την τοποθετούσαν μεταξύ Τραϊανούπολης και Αδριανούπολης.
Αναφορικά με την καθοριστική συμβολή του Μπακαλάκη στην ανεύρεση της αρχαίας Πλωτινόπολης, ο αρχαιολόγος κος Ματθαίος Κουτσουμανής στο κείμενό του ¨Πλωτινόπολη το Χρονικό της Έρευνας¨ (το οποίο δημοσιεύθηκε στο επίσημο αρχαιολογικό περιοδικό ¨Αρχαιολογία και Τέχνες¨), αναφέρει : «Στα 1959-60 η επιφανειακή έρευνα του καθηγητή Γεωργίου Μπακαλάκη πάνω και γύρω από το λόφο (της Αγίας Πέτρας) επιβεβαίωσε την ταύτιση της θέσης αυτής με την Πλωτινόπολη. Η δε έρευνά του έδωσε νέες διαστάσεις στη μελέτη της αρχαίας πόλης. Το καλοκαίρι του 1977 αρχίζει η συστηματική ανασκαφική έρευνα στην «Αγία Πέτρα» από τον καθηγητή Γεώργιο Μπακαλάκη και τον Διαμαντή Τριαντάφυλλο, προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θράκης».
Ο αείμνηστος αρχαιολόγος Γεώργιος Μπακαλάκης μπορεί αυτονόητα να θεωρηθεί ως ένας ευεργέτης του Διδυμοτείχου, διότι ανακαλύπτοντας την τοποθεσία της αρχαίας Πλωτινόπολης, προσέδωσε στην πόλη μας ένα ιστορικό βάθος χιλιετιών, με βάση τις έως σήμερα αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Η ανασκαφική έρευνα που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια έφερε στο φως σημαντικότατες αρχαιότητες όπως : προϊστορικά ευρήματα, υπέροχα ψηφιδωτά, σύστημα ύδρευσης, λείψανα κτιρίων, νομίσματα, πήλινα αγγεία, αναθηματικές στήλες κ.α. που εκτείνονται χρονικά από το 5.000 π.Χ έως τον 8ο αιώνα μ.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα δηλαδή, τα οποία ήδη μέσω των δημοσιεύσεων από τον υπεύθυνο αρχαιολόγο κ Κουτσουμανή, έχουν προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον, και σε περίπτωση που στο μέλλον συνεχιστεί η ανασκαφική έρευνα τότε σίγουρα θα έρθουν στο φως και άλλα ευρήματα όπως (γιατί όχι) ιππόδρομος ή αρχαίο θέατρο, πρωτοχριστιανικοί ναοί κ.α.
Αξίζει επίσης να μνημονεύσουμε ότι, σε κατ ιδίαν συζήτηση που είχαμε με τον κ. Κουτσουμανή μας ανέφερε το εξής : ¨ο Μπακαλάκης αντιλαμβανόμενος τον αρχαιολογικό πλούτο και την ιστορία της πόλης μας, τόνιζε ότι όποιος αρχαιολόγος ασχοληθεί με το Διδυμότειχο θα το αναδείξει αλλά θα αναδειχθεί και ο ίδιος¨.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, και σε συνδυασμό με τις τελευταίες θετικές εξελίξεις, που αφορούν την ομόφωνη έγκριση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), της μελέτης για την κατασκευή στεγάστρου, σε έναν από τους αρχαιολογικούς χώρους της Πλωτινόπολης, (γεγονός βεβαίως που θα την καθιστά επισκέψιμη, προσδίδοντας τεράστια οφέλη για την πόλη μας), πιστεύω ότι αποτελεί πλέον καθήκον και υποχρέωση να τιμήσουμε στο Διδυμότειχο τον αείμνηστο καθηγητή Γεώργιο Μπακαλάκη. Το πιο απλό αλλά και πάρα πολύ σημαντικό που μπορεί να πραγματοποιήσει ο Δήμος Διδυμοτείχου, είναι να δώσει το όνομά του αείμνηστου καθηγητή σε μια οδό της πόλης μας, και ακολούθως αφού θα κατασκευαστούν τα στέγαστρα και θα αναπλασθεί ο αρχαιολογικός χώρος της Πλωτινόπολης, να φιλοτεχνηθεί η προτομή του και να τοποθετηθεί σε κεντρικό σημείο.
Αποτελεί λοιπόν απόδειξη πολιτισμού και ευγνωμοσύνης το να τιμάς ανθρώπους που ευεργέτησαν τον τόπο σου, έναν τόπο που δυστυχώς παραμένει ξεχασμένος από την κεντρική εξουσία και για τον λόγο αυτό δεν δικαιολογείται να ξεχνά όλους όσους τον ευεργέτησαν.