Κείμενο του Καστροπολίτη Ιωάννη Α. Σαρσάκη
(αφιερωμένο στο γιο μου Αντώνιο)

Μελετώντας το υπέροχο κείμενο του αρχαιολόγου κυρίου Ματθαίου Κουτσουμανή «Πλωτινόπολη το Χρονικό της Έρευνας», στις φωτογραφίες που το συνοδεύουν, μεταξύ άλλων ευρημάτων, βλέπουμε τα υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα που έχουν ανακαλυφθεί έως τώρα, τα οποία είναι άκρως εντυπωσιακά.
Τα θέματα που απεικονίζονται στα υπόψη ψηφιδωτά αποτελούνται από : πτηνά και φυτικά μοτίβα, γεωμετρικά μοτίβα, θαλάσσιοι θίασοι (με ιχθυοκενταύρους, νηρηίδες και ερωτιδείς), μορφές από τη μυθολογία, όπως ο νεαρός πρίγκιπας Έβρος και η πόλις, η Λήδα με τον Κύκνο/Δία και οι 12 άθλοι του Ηρακλή.
Τα ψηφιδωτά δάπεδα της Πλωτινόπολης εντυπωσιάζουν και για έναν ακόμη λόγο, όπως αναφέρει ο μαθηματικός από την Κομοτηνή κ. Αθανάσιος Λιπορδέζης, ο οποίος ασχολείται με τον κλάδο των εθνομαθηματικών : «Τα μοτίβα δε του ψηφιδωτού, που πλαισιώνονται από πτηνά, βλαστόσπειρες, κισσόφυλλα, καθώς και ιχθυοκένταυρους, νηρηίδες και ερωτιδείς πάνω σε δελφίνια, έχουν κατασκευαστεί με βάση γεωμετρικά θεωρήματα, γεγονός που έχει καταπλήξει τους επιστήμονες» .
ΠλωτινούποληΑυτό που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος, δίχως να έχει ιδιαίτερες επιστημονικές γνώσεις είναι ότι, στα ψηφιδωτά που απεικονίζονται μυθολογικά πρόσωπα, αυτά προέρχονται από την ελληνική και όχι από τη ρωμαϊκή μυθολογία. Το γεγονός αυτό είναι μία ένδειξη (αν όχι απόδειξη) ότι κατασκευάστηκαν από Έλληνες τεχνίτες, ασχέτως αν η Πλωτινόπολη ήταν μία πόλη αφιερωμένη από τον αυτοκράτορα Τραϊανό στη σύζυγό του Πλωτίνη.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, το μόνο ψηφιδωτό που έχει σχέση με τους Ρωμαίους αυτοκράτορες είναι αυτό που απεικονίζει τους 12 άθλους του Ηρακλή, για το οποίο ο κ. Κουτσουμανής αναφέρει : «Το άλλο ψηφιδωτό δάπεδο είναι πολύ μεγαλύτερο, αλλά και αυτό κατεστραμμένο. Γύρω από το κεντρικό τετράγωνο έμβλημα, τελείως κατεστραμμένο σήμερα, υπάρχουν 12 ορθογώνια διάχωρα με παραστάσεις των 12 άθλων του Ηρακλή. Αρκετά από τα διάχωρα είναι τελείως ή μερικώς κατεστραμμένα, ώστε δεν αναγνωρίζονται τα θέματα. Με ασφάλεια αναγνωρίστηκαν έξι μόνο από τους άθλους, ενώ σε δύο διάχωρα διακρίνεται μόνο ο Ηρακλής να επιτίθεται εναντίον του αντιπάλου του. Η πολυχρωμία χαρακτηρίζει και αυτό το ψηφιδωτό. Το σύνολο των παραστάσεων πλαισιώνεται από ταινίες με γεωμετρικά θέματα, όπως φολίδες, κύκλους που τέμνονται και μεγάλα γραμμικά μοτίβα».
Ευλόγως θα αναρωτηθεί κάποιος, μα ποια είναι η σχέση του Ηρακλή με τους Ρωμαίους αυτοκράτορες ; Απαντάμε λέγοντας ότι, ο Τραϊανός ανήκει στη Δυναστεία των αυτοκρατόρων που ονομαζόταν ¨Αντωνίνοι¨, για ορισμένους ιστορικούς η ονομασία αυτή προήλθε από έναν γιο του Ηρακλή, τον Άντωνα. Από το λεξικό του αρχαίου κόσμου της εγκυκλοπαίδειας Δομή, στο λήμμα ¨Αντώνιος¨ διαβάζουμε σχετικώς : «Όνομα πολλών διάσημων Ρωμαίων και ιδίως ενός γένους που καταγόταν από το γιο του Ηρακλή Άντωνα και που γι’ αυτό τα μέλη του έλεγαν πως είναι Ηρακλείδαι». Επίσης, στη Βικιπαίδεια στο ίδιο λήμμα διαβάζουμε τα εξής : Το πιο γνωστό μέλος της οικογένειας των Αντωνίνων ήταν ο Μάρκος Αντώνιος ο οποίος ισχυριζόταν ότι έλκει την καταγωγή του, και το όνομά του, από τον γιο του Ηρακλή Άντωνα («ἦν δὲ καὶ λόγος παλαιὸς Ἡρακλείδας εἶναι τοὺς Ἀντωνίους, ἀπ’ Ἄντωνος παιδὸς Ἡρακλέους γεγονότας», Πλούταρχος Βίοι παράλληλοι, «Αντώνιος»).
Συμπερασματικά μπορούμε να ισχυριστούμε ότι, και στην Πλωτινόπολη Διδυμοτείχου ισχύει η ρήση του Ρωμαίου ποιητή Οράτιου : «Η Ελλάς, κατακτηθείσα δια του σιδήρου, υπέταξε τον αγροίκον κατακτητήν και εισήγαγε τας τέχνας εις το αγροίκον Λάτιον». Οπότε θα πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι όταν ακούμε πως κάποιο αρχαιολογικό εύρημα της πατρίδας μας ανήκει στη Ρωμαϊκή εποχή, αυτό δε σημαίνει απαραιτήτως ότι κατασκευάστηκε από Ρωμαίους, τουναντίον το πιο πιθανό είναι να κατασκευάστηκε από τους προγόνους μας και για το λόγο αυτό θα πρέπει να το σεβόμαστε όπως όλα τα άλλα ευρήματα και μνημεία άλλων εποχών και περιόδων, αυτό βεβαίως ισχύει και για τα μνημεία της Οθωμανικής περιόδου, τα οποία στο Διδυμότειχο είναι πάρα πολλά.
Ευχόμαστε από καρδιάς, το συντομότερο δυνατό να συνεχιστούν οι ανασκαφές στην Πλωτινόπολη και να κατασκευαστούν τα απαραίτητα σκέπαστρα έτσι ώστε ο σημαντικότατος αυτός αρχαιολογικός χώρος να καταστεί επισκέψιμος για όλο τον κόσμο.