Του Αδαμάντιου Παπαδόπουλου*
Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν έναν από τους οικονομικότερους τρόπους θέρμανσης, ανάμεσα σε δεκάδες άλλες επιλογές που είναι ή παρουσιάζονται ως οικονομικές.
Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στην αγορά παρατηρούνται φαινόμενα καιροσκοπισμού. Διάφοροι «επαγγελματίες» εκμεταλλευόμενοι την άμεση ανάγκη για λύσεις στα θέματα της θέρμανσης, παρουσιάζουν συστήματα και συσκευές, η απόδοση των οποίων ελάχιστη ή και αρνητική εξοικονόμηση προσφέρει σε σχέση με τα υπάρχοντα συστήματα θέρμανσης. Στην καλύτερη περίπτωση, η όποια εξοικονόμηση προκύπτει, είναι αποτέλεσμα της ελλιπούς θέρμανσης μίας οικίας που περιορίζεται σε ορισμένα δωμάτια κάθε φορά και καμία σχέση δεν έχει με την θερμική άνεση που είναι επιθυμητή σε μία κατοικία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν όλες οι συσκευές στις οποίες καταναλώνεται άμεσα ηλεκτρική ενέργεια σε αντιστάσεις για την παραγωγή θερμότητας.

«Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες»
Το παραπάνω συμπέρασμα προκύπτει από εμπεριστατωμένες μελέτες, όπως π.χ. η μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, «Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες», όπου αποδεικνύεται ξεκάθαρα το ιδιαίτερα υψηλό κόστος της θέρμανσης δια ηλεκτρικής αντίστασης.

Από την ίδια έρευνα προκύπτει ξεκάθαρα ότι ένας από τους πλέον οικονομικούς τρόπους θέρμανσης σήμερα είναι οι αντλίες θερμότητας και δη οι αντλίες θερμότητας αέρα / νερού.

Δυστυχώς και εδώ όμως, κυρίως για λόγους προώθησης συγκεκριμένων προϊόντων ή από άγνοια άλλες φορές, στην αγορά ακούγονται και διαδίδονται απόψεις αυθαίρετες και ανυπόστατες, χωρίς καμία τεχνική τεκμηρίωση.

Αυτές θα αναλύσουμε παρακάτω:

«Αντλίες θερμότητας υψηλών ή χαμηλών θερμοκρασιών»
Ένας αυθαίρετος διαχωρισμός των αντλιών θερμότητας, ανάλογα με τη μέγιστη θερμοκρασία λειτουργίας τους, ο οποίος αποπροσανατολίζει τους ενδιαφερόμενους από τα ουσιαστικά κριτήρια για την επιλογή ενός μηχανήματος.

Οι αντλίες θερμότητας πρέπει να αξιολογούνται πρωτίστως με ενεργειακά κριτήρια, όπως π.χ. ο ετήσιος συντελεστής απόδοσης που μπορεί να επιτευχθεί σε μία εγκατάσταση.

Στην καλύτερη περίπτωση λοιπόν θα μπορούσε να γίνει ένας διαχωρισμός σε αντλίες θερμότητας μονού ψυκτικού κύκλου και διπλού ψυκτικού κύκλου σε συστοιχία. Οι δύο αυτές κατηγορίες μηχανημάτων θα πρέπει στη συνέχεια να αξιολογηθούν ως προς τη συνολική τους απόδοση, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, σε πραγματικές συνθήκες λειτουργίας και σύμφωνα με τις πραγματικές απαιτήσεις των εγκαταστάσεων.

«Σε μια εγκατάσταση με θερμαντικά σώματα χρειαζόμαστε οπωσδήποτε αντλίες διπλού ψυκτικού κύκλου με υψηλές θερμοκρασίες προσαγωγής»
Είναι μία πολύ συνηθισμένη όσο και αυθαίρετη άποψη σχετικά με εγκαταστάσεις αντλιών θερμότητας σε συνδυασμό με κύκλωμα κλασικών θερμαντικών σωμάτων, η οποία καταρρίπτεται καθημερινά σε χιλιάδες εγκαταστάσεις, τόσο στην Ελλάδα (και στην Ορεστιάδα), όσο και οπουδήποτε αλλού χρησιμοποιούνται αντλίες θερμότητας (όπως π.χ. στις σκανδιναβικές χώρες με πολύ δυσκολότερες κλιματολογικά συνθήκες λειτουργίας). Χαρακτηριστικό είναι ότι μεγάλοι κατασκευαστές αντλιών θερμότητας από χώρες με εμπειρία δεκαετιών στο χώρο της θέρμανσης δεν ασχολούνται με αντλίες θερμότητας διπλού ψυκτικού κύκλου, αφού αυτή η τεχνολογία δεν κρίνεται απαραίτητη για υπάρχουσες θερμάνσεις, πόσο μάλλον για καινούργιες. Είναι λοιπόν αυτονόητο ότι μία αντλία θερμότητας πρέπει να λειτουργεί στις κατά δυνατόν χαμηλότερες θερμοκρασίες, αφού έτσι επιτυγχάνεται μια εντυπωσιακή αύξηση του ετήσιου συντελεστή απόδοσης της.

«Αντλίες Inverter ή σταθερών στροφών»
Η δεύτερη πιο διαδεδομένη, αλλά εξίσου αυθαίρετη, άποψη αφορά τη λειτουργία και τη ρύθμιση της απόδοσης των συμπιεστών των αντλιών θερμότητας. Συνήθως, ανάλογα με τα μοντέλα που διαθέτει και θέλει να προωθήσει στην αγορά, ο εκάστοτε κατασκευαστής πρεσβεύει και την αντίστοιχη άποψη. Αυτό όμως που προέχει είναι μία σωστά μελετημένη εγκατάσταση από τον Μηχανολόγο Μηχανικό, ο οποίος θα επιλέξει το τύπο του μηχανήματος που αρμόζει.

«Δοχείο αδράνειας»
Η συμβολή του δοχείου αδρανείας είναι καθοριστική στη σωστή λειτουργία των εγκαταστάσεων με αντλίες θερμότητας σταθερών στροφών, (δηλ. on off και όχι inverter). Όταν η αντλία θερμότητας είναι inverter τότε το δοχείο αδρανείας πρέπει να αποφασίσει ο Μηχανολόγος Μηχανικός αν είναι απαραίτητο ή όχι.

«Βοηθητική πηγή / διαστασιολόγηση»
Είναι γεγονός ότι οι εγκαταστάσεις θέρμανσης παλαιότερα -λόγω φθηνού κόστους καυσίμων- χαρακτηρίζονταν από την υπερδιαστασιολόγηση τους. Όμως η υπερδιαστασιολόγηση των λεβήτων οδηγεί σε σπατάλη καυσίμου και σε αυξημένο κόστος λειτουργίας. Για την επιλογή της κατάλληλης αντλίας θερμότητας, η τάση της υπερδιαστασιολόγησης θα πρέπει να αναθεωρηθεί ριζικά. Ουσιαστικά, οι αντλίες θερμότητας πρέπει να υποδιαστασιολογούνται, επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτό και μικρότερο κόστος αγοράς, άλλα και βελτιστοποιημένη λειτουργία σε μερικό φορτίο. Για την πλήρη κάλυψη των αναγκών της εγκατάστασης σε συνθήκες σχεδιασμού –αν απαιτείται- χρησιμοποιούμε κάποια βοηθητική πηγή που συνήθως είναι ηλεκτρικές αντιστάσεις ή ο υφιστάμενος λέβητας.

Συμπέρασμα
Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν ίσως την πλέον αξιόπιστη λύση στην προσπάθεια μείωσης του κόστους της θέρμανσης, με μόνο μειονέκτημα το σχετικά αυξημένο αρχικό κόστος της εγκατάστασης τους. Παράλληλα, ο ιδιοκτήτης απαλλάσσεται από έγνοιες όπως η προμήθεια πετρελαίου και η συντήρηση του συστήματος, αφού οι αντλίες θερμότητας δεν χρειάζονται κάποια τακτική συντήρηση. Επιπλέον της μείωσης του κόστους λειτουργίας, το ακίνητο αναβαθμίζεται ενεργειακά πετυχαίνοντας καλύτερη ενεργειακή κατάταξη σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων.
Λόγω του αυξημένου αρχικού κόστους, όμως ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να οδηγηθεί σε προσεκτική αξιολόγηση των προτεινόμενων λύσεων με την βοήθεια του Μηχανολόγου Μηχανικού και μακριά από αφορισμούς και ατεκμηρίωτες απόψεις.

*Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, MSc,
Ενεργειακός Επιθεωρητής
Ηφαίστου 4, Ορεστιάδα, Τηλ: 25520 22428