Ευγένιος Τριβιζάς: «Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά να ξαναγίνουμε παιδιά»

Του Βασίλη Κάργα

Ο «ποιητής» των παραμυθιών θα βρεθεί το Σάββατο στην Αλεξανδρούπολη για να μας ταξιδέψει στους μαγικούς του κόσμους, για να δείξει στα παιδιά πού βρίσκεται κρυμμένο το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου και τον γαργαλιό, την πιο σημαντική εφεύρεση του, ένα μηχάνημα που σε γαργαλάει όταν είσαι λυπημένος και σε κάνει να γελάς
και πώς να αποκτήσουν έναν ηλιόσπορο που όταν τον φυτεύεις φυτρώνει ένας ήλιος

Μετρ του χιούμορ και των ανατροπών, θαυματοποιός, παιδαγωγός άριστος, ευφυής, ευρηματικός , δημιουργός πλασμάτων παράδοξων και χωρών φανταστικών, ο καλύτερος παραμυθάς του καιρού μας, ο εθνικός μας παραμυθάς, είναι μόνο ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς που έχουν γραφτεί για τον Ευγένιο Τριβιζά, τον πολυβραβευμένο και μεγαλύτερο συγγραφέα της σύγχρονης ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας και έναν από τους σημαντικότερους στον διεθνή χώρο.
«Τον γνωρίζουν και τον αγαπούν, πιστεύω, και τα παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί ακόμη» έχει γράψει η ποιήτρια και ακαδημαϊκός Κική Δημουλά για τον «ποιητή» των παραμυθιών που γνωρίζει με συναρπαστικό τρόπο πώς να ερεθίζει τη φαντασία μικρών και μεγάλων, ενώ ο Boyd Tonkin, κριτικός της εφημερίδας Independent, τον συγκρίνει με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Παιδιά από τη Βραζιλία έως την Τουρκία και από την Αμερική, το Μεξικό έως την Ιαπωνία και την Κίνα μεγαλώνουν χρόνια τώρα με τα παραμύθια του.
Λίγες ώρες πριν πετάξει για την Αλεξανδρούπολη από το Νησί των Πυροτεχνημάτων με το αερόστατο του, τον παπαγάλο του και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό κι ενώ βρισκόταν πάνω από τον Ωκεανό των Επτά Παφλασμών, μας έστειλε τις απαντήσεις του γραμμένες με φτερό παγονιού βουτηγμένο σε μελάνι ασημένιας σουπιάς.
-Γιατί γράφετε παραμύθια;

Επειδή μας μαθαίνουν ότι μπορούμε να νικάμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν.

-Τι προσόντα πρέπει να διαθέτει ένας συγγραφέας παραμυθιών;

Βοηθάει αν έχει παππού πειρατή, μύτη κλόουν και ένα αόρατο πράσινο καγκουρό στον κήπο του.

-Από πού αντλείτε τα θέματα για τα παραμύθια σας, ποια είναι η πηγή έμπνευσης;

Πρέπει να ομολογήσω ότι πάσχω από μία σπάνια μορφή λογοτεχνικού φετιχισμού. Διάφορα μάλλον ευτελή μικροαντικείμενα αποτελούν συχνά πηγή έμπνευσης. Τα ηλιοτρόπια της Ισπανίας, οι σαύρες του Αγίου Δομήνικου, οι μπουκαμβίλιες της Πλάκας, οι υπόνομοι του Αμβούργου, οι κόκορες της Ντελαγκράτσια, οι κάκτοι της Αριζόνας, ένα χρώμα, ένας ήχος, μια σκιά, ακόμα και το πιο ασήμαντο αντικείμενο, όπως ένα κουκούτσι βύσσινου, ένα τούλι μπομπονιέρας, ένα καμένο σπίρτο ή ένα καλαμάκι πορτοκαλάδας μπορεί να πυροδοτήσει τη φαντασία και να αποτελέσει το ξεκίνημα μιας ιστορίας.

-Έχετε γράψει περισσότερα από 150 βιβλία. Πως καταφέρνετε να μην στερεύει η φαντασία σας;

Κάποτε νόμιζα ότι οι ιδέες για βιβλία στερεύουν. Κάποια στιγμή διαπίστωσα ότι έχουν κάτι το κοινό με τη Λερναία Ύδρα. Ένα γράφεις και πολλά περισσότερα προκύπτουν. ‘Όσες ιδέες αποπειρώνται να δραπετεύσουν τις κυνηγάω με ένα ιπτάμενο χαλί και τις αρπάζω με μία απόχη που το δίχτυ είναι πλεγμένο από κόκκινες κλωστές παραμυθιού. Όπως με τα γράμματα μιας αλφαβήτας μπορούμε να σχηματίσουμε άπειρες φράσεις, όπως με τα βασικά χρώματα μπορούμε να ζωγραφίσουμε άπειρους πίνακες , το ίδιο συμβαίνει και με την επιλογή και το συνδυασμό των ιδεών.

-Πιστεύετε ότι ο κόσμος πάσχει από έλλειψη φαντασίας;

Πιστεύω ότι η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πλέον παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων, τα οποία αντί να εμπνέουν και να δίνουν φτερά, συνθλίβουν και καταθλίβουν με τη δυσανάλογη έμφαση στη παροχή γνώσεων τα παιδιά. Με το να δίνουμε έμφαση στη συσσώρευση γνώσεων και αφήνοντας τη φαντασία τους να λιμοκτονεί μετατρέπουμε τα παιδιά σε ρομπότ ή πιόνια. Δεδομένου ότι η φαντασία είναι ο προθάλαμος της κάθε προόδου, το κοινωνικό κόστος αυτής της νοοτροπίας είναι ανυπολόγιστο. Τα παιδιά δεν πρέπει να μαθαίνουν μόνο να υπηρετούν την πραγματικότητα, αλλά και να την ξεπερνάνε.

-Γιατί στα παιδιά αρέσουν τα παραμύθια;

Γιατί δεν τα «χορταίνουν»; Επειδή στα παραμύθια όλα είναι δυνατά, πάντα υπάρχει ελπίδα.

 

– Τι παράξενες ερωτήσεις και παρατηρήσεις σας κάνουν τα παιδιά;
Οι ερωτήσεις και παρατηρήσεις των παιδιών είναι μια απολαυστική εμπειρία και μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Μου ζητάνε να τους δείξω πού βρίσκεται κρυμμένο το όγδοο χρώμα του ουράνιου τόξου και μου προσφέρουν χάρτινες βαρκούλες. Ένα κοριτσάκι μου χάρισε μια φούχτα χαρτοπόλεμο με μια συλλαβή γραμμένη σε κάθε μικροσκοπικό κομματάκι. Μου ψιθύρισε στο αυτί ότι αν τοποθετήσω τα κομματάκια προσεχτικά στη σωστή σειρά σύμφωνα με τα χρώματα του ουράνιου τόξου θα μπορέσω να διαβάσω τι μου έγραφε.

–

Τι έχετε μάθει από τα παιδιά;

Να εξερευνώ τα ανεξερεύνητα και να αμφισβητώ τα αδιαμφισβήτητα.

-Πιστεύετε ότι η παιδικότητα χάνεται, ότι η πραγματική πατρίδα είναι η παιδική ηλικία;

Η ενηλικίωση δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από το στραγγαλισμό του παιδιού μέσα μας. Μπορούμε κάλλιστα να ενηλικιωνόμαστε χωρίς να χάνουμε τη φρεσκάδα της ματιάς και την ικανότητα για παιχνίδι που είναι η ουσία της παιδικότητας. Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά να ξαναγίνουμε παιδιά.

-Η καλή παιδική λογοτεχνία έχει ηλικία;
Η καλή παιδική λογοτεχνία είναι διαχρονική, διαπολιτισμική και διηλικιακή. «H Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ για παράδειγμα ή «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξιπερί είναι ταυτόχρονα απλά και περίπλοκα, εύληπτα και εμβριθή έργα. Μπορεί να τα απολαύσει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας. Όταν με ρωτάνε γιατί γράφω για παιδιά, απαντάω ότι δε γράφω μόνο για παιδιά αλλά για όλη την οικογένεια.

 

-Στην εποχή της κρίσης που ζούμε, κυρίως κρίση αξιών, ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλού παιδικού βιβλίου;

Το καλό παιδικό βιβλίο είναι μία από τις σημαντικότερες σανίδες σωτηρίας και διαπολιτισμικές γέφυρες επικοινωνίας. Είναι, επίσης, ένας ισχυρός μοχλός ανατροπής αρνητικών στερεοτύπων. Για τους ενήλικες είναι συχνά πολύ αργά να αλλάξουν βαθιά εμπεδωμένες απόψεις βασισμένες σε αρνητικά εθνικά και άλλα στερεότυπα. Για τα παιδιά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κι αυτό επειδή τα πρώτα μας αναγνώσματα μας αγγίζουν βαθύτερα, μας προσφέρουν τις πρώτες μας αξίες, μας επηρεάζουν δραστικότερα και μας συνοδεύουν πολλές φορές σε όλη μας τη ζωή.

-Αν η ελληνική κρίση ήταν παραμύθι, τι τέλος θα είχε;

Ζήσανε αυτοί καλά και εμείς χειρότερα.

-Γράψατε ένα βιβλίο, που δωρίσατε στα Παιδικά Χωριά SOS. Με αφορμή το γεγονός ότι και στην Θράκη υπάρχει Παιδικό Χωριό SOS, μπορείτε να μας πείτε πως προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο σας αυτό, «Το Χωριό της Χαράς»;

«Το Χωριό της Χαράς» γράφτηκε για να γιορτάσει τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την ίδρυση του πρώτου Παιδικού Χωριού SOS στη Βάρη. Ανταποκρίθηκα στην πρόταση να γράψω αυτό το βιβλίο επειδή θεωρώ ιδιοφυές το όραμα του Αυστριακού γιατρού Hermann Gmeiner που βλέποντας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα ορφανά να στοιβάζονται σε ιδρύματα και ορφανοτροφεία όπου οι συνθήκες διαμονής ήταν άθλιες, εμπνεύστηκε το μοντέλο των Παιδικών Χωριών SOS, δηλαδή μια μητέρα, αδέλφια, ένα σπίτι, ένα χωριό. Προσπάθησα το βιβλίο μου να εκφράζει την ουσία αυτής της προσπάθειας, να δένει την πραγματικότητα με τη φαντασία, να διασκεδάζει αλλά και να ευαισθητοποιεί.
Info:
Δημοτικό Θέατρο Αλεξανδρούπολης Σάββατο 22 Ιουνίου και ώρα 11 το πρωί.
Οργάνωση: Εκδόσεις Καλέντη και το βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης Αλεξανδρούπολης (υπεύθυνη εκδήλωσης Φωτεινή Σκαρλακίδου) σε συνεργασία με τον δήμο Αλεξανδρούπολης