Τα θλιβερά γεγονότα τα οποία συνέβηκαν στην Λευκωσία και στην υπόλοιπη Κύπρο κατά τον Οκτώβριο του 1931 έμειναν γνωστά ως τα «οκτωβριανά» κι αποτελούν μία από τις μελανότερες, αλλά και τις πιο ενδιαφέρουσες σελίδας της μακροχρόνιας Ιστορίας μας. Ήταν Τετάρτη, 21 Οκτωβρίου 1931 όταν πλήθη Λαού, αυθορμήτως και αυτοβούλως βγήκαν στους δρόμους της Κυπριακής πρωτεύουσας για να διαμαρτυρηθούν για την αντιλαϊκή και ανθελληνική πολιτική της αποικιοκρατικής κυβέρνησης. Με το αιώνιο των Κυπρίων αίτημα: Την Ένωση της Κύπρου με την μητέρα Ελλάδα. Στα πλήθη μίλησε πρώτος ο δικηγόρος Κλυτίδης, ο οποίος ανέλυσε την επικρατούσα τότε κατάσταση. Τελευταίος έλαβε το λόγο ο διάκονος Διονύσιος Κυκκώτης, ο οποίος, αφού ύψωσε την Ελληνική σημαία, κάλεσε τους συγκεντρωθέντες να ορκιστούν, στο όνομα της Αγίας Τριάδας, πειθαρχία και πίστη προς την πατρίδα. Ακολούθως τα πλήθη υπό τους ήχους των καμπάνων και ψάλλοντες τον εθνικό ύμνο ανηφόρησαν προς το Κυβερνείο και υπέστειλαν την αγγλική σημαία ζητωκραυγάζοντας υπέρ της Ενώσεως.
Στο μεταξύ στο κυβερνείο κατέφθασαν ένοπλοι άγγλοι αστυνομικοί, η εμφάνιση των οποίων εξώθησε τους διαμαρτυρόμενους να προβούν σε βίαιες εκδηλώσεις και ν’ αρχίσουν να πυρπολούν τα αστυνομικά αυτοκίνητα και το τότε ξύλινο κτίριο του Κυβερνείου. Τότε εξήλθε του κτιρίου ο άγγλος διοικητής Λευκωσίας, ο οποίος κάλεσε τα πλήθη να διαλυθούν. Στην άρνηση τους έδωσε διαταγή στους αστυνομικούς να ανοίξουν πυρ. Από τους πυροβολισμούς πληγώθηκαν σοβαρά 15 διαδηλωτές, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο. Από αυτούς ο εξ Αγίου Θεόδωρου (Αγρού) 18ετής Ονούφριος Αποστόλου Κληρίδης υπέκυψε στα τραύματα του. Η ταφή του έγινε τη μεθεπόμενη μέρα στο παλιό κοιμητήριο Λευκωσίας. Στην κηδεία προέστη ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος και πλήθος λαού. Την ίδια ώρα σ’ όλες τις πόλεις και τα χωριά της Κύπρου βρίσκονται σε εξέλιξη συλλαλητήρια, καταλαμβάνονται αστυνομικοί σταθμοί και υψώνεται παντού η Ελληνική σημαία. Ο άοπλος λαός συγκρούεται με το στρατό σ’ όλο το νησί. Ο αριθμός των νεκρών ανήλθε στους 16 και των τραυματιών στους 60.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν δραματικά! Την επόμενη μέρα ελήφθησαν αυστηρά μέτρα ασφαλείας με απαγόρευση κυκλοφορίας, λογοκρισία στα έντυπα ενώ στις 23 Οκτωβρίου κατέφθασαν 4 πλοία με Βρετανούς στρατιώτες. Η αποικιοκρατική κυβέρνηση συνέλαβε και εξόρισε κατηγορώντας τους ως κύριους υπαίτιους της εξέγερσης, τον Μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο Μυλωνά, (στα Ιεροσόλυμα) και τον Μητροπολίτη Κυρηνείας Μακάριο Β΄, (στην Αθήνα). Συνέλαβε επίσης 3 περίπου χιλιάδες τους οποίους φυλάκισε, βασάνισε αλλά και εξόρισε! Κατάργησε ακόμα την ελεύθερη εκλογή όλων των Αρχών και επέβαλε σκληρά μέτρα. Ακόμη απαγόρευσε την ίδρυση και λειτουργία κομμάτων και συντεχνιών κι επέβαλε ειδική φορολογία για να καλυφθούν οι ζημιές στο Κυβερνείο, κι όλα αυτά σε μια εποχή που η Κύπρος υπόφερε από μεγάλη ανομβρία και οικονομική δυσπραγία.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, απαγορεύτηκε οτιδήποτε θύμιζε Ελλάδα: Ελληνική σημαία, εθνικός ύμνος, φωτογραφίες ηρώων, χάρτες της Ελλάδας κ.α. Ακόμα και μολύβια και ρίγες με μπλε και άσπρες ραβδώσεις κατασχέθηκαν από τα παιδιά των σχολείων!
Και η Μάνα Ελλάδα; Η κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, συμβούλευσε τους Κυπρίους «να κάτσουν ήσυχοι και να μην προκαλούν προβλήματα στην φίλη και σύμμαχο Μ. Βρετανία.», με την κρυφή ελπίδα και τον ευσεβή πόθο πως με την πολιτική «του καλού παιδιού» οι άγγλοι θα έδιναν αυτονομία στους εξαθλιωμένους οικονομικά και καταπιεσμένους πολιτικά Κυπρίους.
Μέχρι την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου όμως, οπόταν η Αγγλία είχε ανάγκη τους Κυπρίους, με προκηρύξεις τους καλούσε να στρατολογηθούν και να «πολεμήσουν δια την Ελλάδα και την ελευθερία»! Και όταν οι άγγλοι πιστοί πάντα στο προσφιλές τους «διαίρει και βασίλευε» λησμόνησαν τις υποσχέσεις του, την σκυτάλη παρέλαβε η λεβεντογενιά της Ε.Ο.Κ.Α. Έκτοτε με λύσσα απίστευτη μας πολεμούν και μας χλευάζουν! Αυτοί είναι δυστυχώς οι φλεγματικοί βρετανοί! Άφιλοι και ανέντιμοι!

Δρ. Ντίνος Αυγουστή
Εκπαιδευτικός στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας
Από το Μονάγρι Λεμεσού.
a.avgoustis@hotmail.com