ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΟΥΣΙΔΗ
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους και μπροστά στην δραματική χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση της χώρας, αναδύεται το ερώτημα αν η Ελλάδα απέφυγε τη χρεοκοπία ή αν απλώς έχει όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά μιας χρεοκοπημένης χώρας. Αλλά έχοντας υπόψη την υπερχρέωση (λόγω δανείων) πολλών νοικοκυριών και επιχειρηματιών που κινδυνεύουν με δήμευση της περιουσίας τους ή με λουκέτο της επιχείρησής τους, πρέπει σαν κοινωνία και κράτος δικαίου να βρούμε τρόπους για την αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού προβλήματος. Πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης θα αποτελούσε, εφόσον προηγήθηκε του κούρεμα σε μισθούς και συντάξεις, πρέπει να ακολουθήσει και αντίστοιχο κούρεμα των δανείων. ΄Οταν οι Τράπεζες λαμβάνουν δις ευρώ ως αναπλήρωση για το κούρεμά τους, τότε αντίστοιχο κούρεμα πρέπει να υποστούν και τα δάνεια των ιδιωτών. Επειδή έχουμε διδαχτεί πολλά από τους αρχαίους προγόνους μας, ας εξετάσουν οι ειδήμονες και αρμόδιοι αν μπορούμε να επανεισάγουμε και να εφαρμόσουμε στη χώρα μια σύγχρονη «σεισάχθεια». Επειδή εμείς δεν είμαστε ούτε ειδικοί ούτε αρμόδιοι, θα μεταφέρουμε από την ελεύθερη ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, την Βικιπαίδεια, ένα σχετικό κείμενο για την εισαγωγή της «σεισάχθειας» από τον σοφό νομοθέτη Σόλωνα πριν από 2.500 χρόνια.
Σ ε ι σ ά χ θ ε ι α : Στην αρχαία Αθήνα, με την ονομασία σεισάχθεια, έμεινε γνωστή η νομοθετική ρύθμιση των χρεών από τον Σόλωνα.
Ετυμολογία: Ο όρος είναι σύνθετος από τα αρχαία ελληνικά, από το «σείω» (ταρακουνώ) + άχθος (βάρος, χρέος). Ουσιαστικά σήμαινε την «αποτίναξη των βαρών».
Ισχύον καθεστώς πριν τη σεισάχθεια: Πριν την απαγόρευσή της από τον Σόλωνα, στην Αθήνα ίσχυε ο θεσμός της υποδούλωσης για χρέη: ένας πολίτης που δεν μπορούσε να ξεπληρώσει τον δανειστή του έχανε την ελευθερία του. (Αριστοτέλης, «Αθηναίων Πολιτεία»).
Νομοθεσία του Σόλωνα: Τα νομοθετικά μέτρα του Σόλωνα ήταν πολύ τολμηρά, αλλά και δραστικά. Βασίζονταν στην αρχή της δίκαιης ανισότητας και όχι της απόλυτης ισότητας, ενώ επεδίωκαν να αποτρέψουν την εμφύλια διαμάχη και τη διάλυση της πολιτικής κοινότητας (Πολιτείας) της Αθήνας, διατηρώντας παράλληλα την κοινωνική διαστρωμάτωση και την προβολή αυτής της διαστρωμάτωσης στη νομή της εξουσίας.
Η σεισάχθεια εντασσόταν στα μέτρα επανόρθωσης που έλαβε ο Σόλων. Πιο συγκεκριμένα, καταργούνταν τα υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο, καταργήθηκε ο δανεισμός με εγγύηση το «σώμα» (προσωπική ελευθερία) του δανειολήπτη και των μελών της οικογένειάς του, ενώ απελευθερώθηκαν και όσοι Αθηναίοι είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών στην ίδια την Αθήνα και επαναφέρθηκαν στην πόλη όσοι εν των μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό.
Είναι γνωστό ότι με τη «σεισάχθεια» ο Σόλων έδωσε τέλος στην εξάρτηση των φτωχών αγροτών στην Αττική. Εκείνο που δεν είναι γνωστό και παραμένει θέμα διαμάχης ανάμεσα στους ερευνητές είναι η διαδικασία που ακολούθησε προκειμένου να αποκαταστήσει όσους είχαν πέσει θύματα της αυθαιρεσίας των πλουσίων, ακριβώς γιατί δεν υπήρχαν γραπτές διατάξεις (Αυτό λέει άλλωστε και ο Σόλων σε ένα από τα ποιήματά του). Το μέτρο άλλοτε συνδέεται με τους ε κ τ η μ ό ρ ο υ ς, τους εξαρτημένους αγρότες που καλλιεργούσαν τη γη των προνομιούχων με τη συμφωνία να τους δίνουν το 1/6 της παραγωγής έναντι ενοικίου, ενώ άλλοτε με όλους όσους είχαν δανειστεί και καλλιεργούσαν τη γη των πλουσίων και ισχυρών με ενέχυρο την προσωπική ελευθερία.
Η σεισάχθεια δημιουργήθηκε όχι για να καταργήσει τη δουλεία, αλλά για να απελευθερώσει τους δούλους από το χρέος. Οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα άφηναν μεν δύο εξαιρέσεις αλλά τελικά προσέφεραν κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική συνοχή. Το ερώτημα είναι τελικά: ποιός θα απελευθερώσει στη σύγχρονη εποχή και στη σημερινή σκληρή πραγματικότητα τους έλληνες πολίτες από τη δουλεία, τόσο του κρατικού όσο και του ιδιωτικού χρέους τους; Υπάρχει άραγε μια σωτήρια σύγχρονη σεισάχθεια;