Η τουριστική ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε μέγιστο βαθμό στους επισκέπτες από την Τουρκία, σε σημείο που θα μπορούσε να πει κάποιος πως είμαστε απόλυτα τουριστικά εξαρτημένοι από την γειτονική χώρα.
Η περιοχή με αιχμή του δόρατος τις υψηλού επιπέδου επιχειρήσεις εστίασης, αντέχει και συνεχίζει να ελκύει Τούρκους τουρίστες στη βάση και του συγκριτικού γεωγραφικού πλεονεκτήματος της.
Υπό τις παρούσες συνθήκες και μετά από μια βαθιά και πολυεπίπεδη κρίση, οι αυξημένες ανάγκες για τουριστικές κλίνες οδήγησε πλήθος ιδιοκτητών ακινήτων να στραφούν στις Airbnb μισθώσεις οι οποίες προσφέρουν μιας ζωτικής σημασίας πηγή εισοδήματος. Από αυτό το γεγονός είναι προφανές πως ασκήθηκε μία σημαντική, αυξητική πίεση στις τιμές των ενοικίων αλλά και στις τιμές των ακινήτων. Βέβαια, οι αυξήσεις στις τιμές ενοικίων και ακινήτων δε συνδέονται αποκλειστικά με την υπόθεση AirBnB αλλά και με άλλες εξελίξεις, όπως το επιθετικό επενδυτικό ενδιαφέρον για ακίνητα που προκαλείται από τις διαβεβαιώσεις για έξοδο από την κρίση και για αναθέρμανση της real estate αγοράς.
Έτσι και η γενικότερη οικονομία της περιοχής παρουσιάζει μια πρόσκαιρη άνθηση το τελευταίο διάστημα τόσο από το τουριστικό ρεύμα όσο και από αυξημένη οικοδομική δραστηριότητα των τελευταίων δύο ετών.
Αντίστοιχα η πολυδιαφημιζόμενη προοπτική της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακός κόμβος δεν δείχνει να έχει απτά αποτελέσματα στην τοπική οικονομία, ούτε από πλευράς νέων θέσεων εργασίας, ούτε από πλευράς ουσιαστικών επενδύσεων, αλλά και φτηνής ενέργειας. Εύλογος λοιπόν ο προβληματισμός σε αυτό το ζήτημα ιδιαίτερα όταν αυτή την ώρα, η ηρεμία που επικρατεί στο ενεργειακό πεδίο με την σταθεροποίηση των τιμών και το ελκυστικότερο ρωσικό αέριο εξασθενίζουν την ζήτηση για LNG από τις ελληνικές υποδομές. Αντίστοιχα ελάχιστα και τα οικονομικά οφέλη από την στρατιωτική παρουσία του αμερικανικού παράγοντα στην περιοχή, παρά τα όσα στρεβλά παρουσιάζονται στην υπόλοιπη χώρα γύρω από αυτό το θέμα.
Με αυτές τις συγκυρίες και παρά την απουσία ουσιαστικής προοπτικής για ισόρροπη μελλοντική ανάπτυξη στην Αλεξανδρούπολη, συνεχίζεται ένα νέο καταστροφικό κύμα εσωτερικής μετανάστευσης από τον υπόλοιπο νομό προς την πρωτεύουσα του και την γύρω περιοχής της.
Προς αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων στο μέλλον, απαιτείται άμεσα ένα σχέδιο με βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα συγκεκριμένα μέτρα.
Στα άμεσα πλάνα θα πρέπει να γίνει πρώτα μια γενναία συζήτηση σε ότι αφορά την σχέση της Αλεξανδρούπολης με τις Airbnb μισθώσεις. Το ζήτημα δεν είναι να εμποδίσουμε την ανάπτυξη αυτής της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά να βρούμε την ισορροπία με την ζωή της πόλης προτού αυτή μεταμορφωθεί βίαια.
Επόμενο βήμα ένα μακροχρόνιο σχέδιο που να μπορεί να αποκαταστήσει την σημερινή εξάρτηση του τουριστικού προϊόντος από την αποκλειστικότητα του οδικού τουρισμού και ιδιαίτερα την «εξάρτηση» από την Τουρκία εφόσον αυτή η συνθήκη εξαρτάται άμεσα τόσο από τις σχέσεις των δύο χωρών όσο και από την εσωτερική κατάσταση στη γείτονα χώρα (για π.χ. τα γεγονότα του Φεβρουαρίου του 2020 όπου δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες μετανάστες έφθασαν στα ελληνοτουρκικά σύνορα δεν εκτιμήθηκαν σωστά σε ότι αφορά τις οικονομικές συνέπειες, μια και μετά ακριβώς από ένα μήνα συνέπεσε κατά ευτυχή συγκυρία το γενικευμένο lockdown λόγω της πανδημίας). Αντίστοιχα και η επερχόμενη μετάβαση στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα της Βουλγαρίας αλλά και της Ρουμανίας θα αλλάξει περαιτέρω τις ισορροπίες στην αγοραστική δύναμη των δύο αυτών γειτονικών χωρών. Συνεπώς όλο αυτό θα πρέπει απαραίτητα να εξισορροπηθεί άμεσα με το ουσιαστικό άνοιγμα και άλλων τουριστικών αγορών, προφανώς στην βάση ενός σύγχρονου και στοχευμένου σχεδίου, μια συζήτηση που υπήρχε και προ ετών όταν η περιοχή έκανε προσπάθειες προσεγγίσεις Ρώσων τουριστών.
Ως παράδειγμα θα πρέπει να αναφερθεί για ακόμη μια φορά, η στόχευση πτήσεων από αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους, βασικό εργαλείο για την προσέλκυση περισσοτέρων ανεξάρτητων ταξιδιωτών. Μια τουριστική στρατηγική Μάρκετινγκ οφείλει να λάβει υπόψη και όλα τα νέα δεδομένα, ιδιαίτερα μετά την παγκόσμια υγειονομική κρίση, προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις που δημιουργούν οι νέες παγκόσμιες τάσεις στον τουρισμό (megatrends) και ιδιαίτερα οι «πράσινες» πολιτικές αλλά και η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών.
Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να δοθεί και στις επιχειρήσεις εστίασης της περιοχής, με κυρίαρχο το συνεχώς αυξανόμενο πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού, κάτι ανάλογο που συμβαίνει και στον τουριστικό κλάδο.
Επιπλέον η τοπική αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση θα πρέπει να εξετάσει τις δυνατότητες της Silver economy σε ότι αφορά την μελλοντική προσέλκυση εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων. Αντίστοιχο ενδιαφέρον έχει και το πρόγραμμα «Snowbird». Ένα ειδικό πρόγραμμα «Airbnb» για μισθώσεις διαθέσιμων σπιτιών σε χωριά και κωμοπόλεις.
Σε ότι αφορά την προσέλκυση μεγάλων τουριστικών ομίλων υπάρχει δυστυχώς ένα σοβαρό εμπόδιο και συγκεκριμένα τα περιβόητα ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων). Απομένει στην πολιτεία με ειδική τροπολογία για την περιοχή μας να δίνεται η δυνατότητα, στους υποψήφιους επενδυτές, για ειδική πολεοδόμηση και εκμετάλλευση ακινήτων με ιδιαίτερα ευνοϊκούς επενδυτικούς όρους.
Προφανώς σε ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο θα πρέπει να υπάρχουν και οι απαραίτητες υποδομές, όπως για π.χ. μια μαρίνα τουριστικών σκαφών, ένα σύγχρονο μεγάλο εμπορικό κέντρο (mall), ένα θεματικό ψυχαγωγικό πάρκο, η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και φυσικά ένα νέο τοπόσημο για την Αλεξανδρούπολη υψηλής συμβολικής αλλά και αρχιτεκτονικής αξίας.

Παύλος Α. Μιχαηλίδης
Αρχιτέκτονας μηχανικος ΑΠΘ
Πρώην δημοτικός σύμβουλος