Προτάσεις βιβλίων με αφορμή της 28η Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Επίκεντρο

7+1 βιβλία με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και την κατοχή της Ελλάδας, προτείνουν οι εκδόσεις Επίκεντρο.
Ας δούμε τις προτάσεις αναλυτικά.

Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΛΟΧΙΑΣ
Αληθογράφημα
Η γερ­μα­νι­κή Κα­το­χή ενός ελ­λη­νι­κού νη­σιού, ιδω­μέ­νη από τη σκο­πιά ενός λο­χία της γερ­μα­νι­κής Μυ­στι­κής Αστυ­νο­μί­ας Στρα­τού. Το κεί­με­νο είναι έρ­γο αλη­θο­πλα­σί­ας. Τα πρό­σω­πα, οι τό­ποι, τα γε­γο­νό­τα, οι λε­πτο­μέ­ρει­ες και τα κεί­με­να της επο­χής είναι αλη­θι­νά και ακρι­βή, πλην όμως κι­βδη­λώ­νυ­μα, για να μπο­ρέ­σουν να αντι­προ­σω­πεύ­σουν αδι­α­κρί­τως την ευρύ­τε­ρη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της Γερ­μα­νι­κής Κα­το­χής.
Ένας Γερ­μα­νός λο­χί­ας, αφο­σι­ω­μέ­νος στο κα­θή­κον του, μέ­λος του να­ζι­στι­κού κόμ­μα­τος, κα­τα­γρά­φει στο ημε­ρο­λό­γιό του τις σκέ­ψεις του και τη δρά­ση του σ ένα ελ­λη­νι­κό νη­σί στη δι­άρ­κεια της Κα­το­χής: την επι­βο­λή των κα­το­χι­κών νό­μων στον πλη­θυ­σμό, την κα­τα­δί­ω­ξη των βρε­τα­νών φυ­γά­δων, το ανε­λέ­η­το κυ­νή­γι βρε­τα­νών κα­τα­σκό­πων, την πά­λη του κα­τά της Αντί­στα­σης. Ταυ­τό­χρο­να συ­νο­ψί­ζει τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες στιγ­μές της προ­πο­λε­μι­κής ζω­ής του, ως πα­ρα­κα­τα­θή­κη για τον ανή­λι­κο γιο του. Τις ημε­ρο­λο­γι­α­κές κα­τα­χω­ρή­σεις του λο­χία σχο­λι­ά­ζει ένας Έλ­λη­νας ερευ­νη­τής, εγ­γο­νός ενός από τους αντάρ­τες που σκό­τω­σαν τον Γερ­μα­νό τον Μά­ιο του 1944 σε ενέ­δρα, τι­μω­ρώ­ντας τον έτσι για τον θά­να­το που έσπει­ρε στα χω­ριά τους.

ΔΑΓΚΟΥΛΑΣ, Ο «ΔΡΑΚΟΣ» ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Συμβολή στην ιστορία των Ταγμάτων Ασφαλείας επί Κατοχής
Το 1944 ήταν ένα εφι­αλ­τι­κό έτος για τη Θεσ­σα­λο­νί­κη: Λί­γους μή­νες πριν από την απο­χώ­ρη­ση των γερ­μα­νι­κών στρα­τευ­μά­των κα­το­χής ένο­πλες ομά­δες δω­σι­λό­γων (Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας) έκα­ναν τη θο­ρυ­βώ­δη εμ­φά­νι­σή τους στους δρό­μους της πό­λης, τρο­μο­κρα­τώ­ντας υπό το πρό­σχη­μα της «κα­τα­πο­λέ­μη­σης του κομ­μου­νι­σμού» τον πλη­θυ­σμό της. Ανά­με­σα σε αυτές ξε­χώ­ρι­σε χά­ρη στις «υψη­λές επι­δό­σεις» της η ομά­δα του «πρό­σφυ­γα» εκ Γρε­βε­νών Αντώ­νη Δά­γκου­λα, το όνο­μα του οποίου ση­μά­δε­ψε ανε­ξί­τη­λα τη συλ­λο­γι­κή μνή­μη των κα­τοί­κων της στα με­τα­πο­λε­μι­κά χρό­νια. Το πα­ρόν βι­βλίο φω­τί­ζει για πρώ­τη φο­ρά τα πραγ­μα­τι­κά κί­νη­τρα και την αιμα­τη­ρή δρά­ση του «πρώ­του δρά­κου της Θεσ­σα­λο­νί­κης» και φέρ­νει τον ανα­γνώ­στη αντι­μέ­τω­πο με ένα πα­ρελ­θόν στο οποίο πρω­το­στα­τού­σε η αυθαί­ρε­τη και άλο­γη βία. O Δά­γκου­λας επι­στρέ­φει στους δρό­μους της πό­λης, αυτήν τη φο­ρά σε βι­βλίο

Αν­δρέ­ας Βε­νι­α­νά­κης: Είμαι ένας ερα­στής της Ιστο­ρί­ας, αν και δεν κα­τέ­χω Πα­νε­πι­στη­μι­α­κές περ­γα­μη­νές ασχο­λού­μαι πά­νω από μια δε­κα­ε­τία με την έρευ­να της Νε­ώ­τε­ρης Ελ­λη­νι­κής Ιστο­ρί­ας. Ανά­με­σα στις έρευ­νες και την συγ­γρα­φή των με­λε­τών μου, πα­ρα­κο­λού­θη­σα μα­θή­μα­τα φω­το­γρα­φί­ας και πή­ρα μέ­ρος σε πολ­λές ομα­δι­κές εκ­θέ­σεις. Αρ­θρο­γρα­φώ σχε­δόν κα­θη­με­ρι­νά στην σε­λί­δα του FB, Η Θεσ­σα­λο­νί­κη μέ­σα από την Ιστο­ρία. Από τον εκ­δο­τι­κό οίκο Επί­κε­ντρο, έχουν εκ­δο­θεί τρεις με­λέ­τες μου, «Δά­γκου­λας, ο «Δρά­κος» της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Συμ­βο­λή στην Ιστο­ρία των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας επι κα­το­χής (1941-1944)» (2016), «Πο­ντά­ρο­ντας στην Γερ­μα­νι­κή ρου­λέ­τα. Κα­ζί­νο και Πρά­κτο­ρες στην κα­το­χι­κή Θεσ­σα­λο­νί­κη (1941-1944)» (2020) και «Ο κα­το­χι­κός εμ­φύ­λι­ος στην Μα­κε­δο­νία (1942-1944) και οι τρεις Πα­πα­δό­που­λοι» (2022).

ΝΕΟΖΗΛΑΝΔΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ 1941-1945
Εδώ για πρώ­τη φο­ρά στην ελ­λη­νι­κή βι­βλι­ο­γρα­φία ο Γου­νε­λάς εξε­τά­ζει τον ση­μα­ντι­κό ρό­λο των Νε­ο­ζη­λαν­δών στη βρε­τα­νι­κή πε­ρι­πλο­κή κα­τά τον 2ο Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο στην Ελ­λά­δα. Συμ­με­τεί­χαν όχι μό­νο στην άμυ­να των Συμ­μά­χων, αλ­λά και ως μέ­λη της SOE που πρω­τα­γω­νί­στη­σαν στις ανα­τι­νά­ξεις στον Γορ­γο­πό­τα­μο και στον Ασω­πό και στα­δι­α­κά εξε­λί­χτη­καν σε κύ­ρι­ους παί­κτες στην ιδε­ο­λο­γι­κή ανα­τα­ρα­χή κα­τά τον απε­λευ­θε­ρω­τι­κό αγώ­να. Νε­ο­ζη­λαν­δοί αξι­ω­μα­τι­κοί της SOE, χω­ρίς τα­ξι­κές προ­κα­τα­λή­ψεις, ως γό­νοι με­τα­να­στών και προ­ερ­χό­με­νοι από ένα αγρο­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον, συ­νερ­γά­στη­καν με με­γα­λύ­τε­ρη ευκο­λία με τον αντάρ­τη και με τον Έλ­λη­να χω­ρι­κό, αντί­θε­τα από τον κοι­νω­νι­κά προ­νο­μι­ού­χο νε­α­ρό Βρε­τα­νό αξι­ω­μα­τι­κό της SOE. Τα μέ­λη της SOE στην Ελ­λά­δα που έφτα­σαν να είναι πά­νω από τε­τρα­κό­σια, σχο­λι­ά­ζει εδώ ο με­λε­τη­τής, επι­πλέ­ον της συμ­με­το­χής τους στις δο­λι­ο­φθο­ρές, δι­α­χει­ρί­στη­καν προς ενί­σχυ­ση του ελ­λη­νι­κού αντάρ­τι­κου πε­ρί­που δυ­ό­μι­σι εκα­τομ­μύ­ρια χρυ­σές λί­ρες. Τρεις Νε­ο­ζη­λαν­δοί, οι οποίοι σύ­ντο­μα προ­βι­βά­στη­καν κατ’ εξαί­ρε­ση στο βαθ­μό του αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χη, κι ας ήταν σε ηλι­κία πε­ρί­που τρι­ά­ντα ετών, κα­τεί­χαν ηγε­τι­κές θέ­σεις ως σύν­δε­σμοι-αξι­ω­μα­τι­κοί στον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ και είχαν την ευθύ­νη για την ορ­γά­νω­ση δο­λι­ο­φθο­ρών και για τη δι­α­νο­μή των χρη­μά­των προς αγο­ρά προ­μη­θει­ών και αμοι­βή του αντάρ­τη.

Ο Χ.-Δ. Γου­νε­λάς σπού­δα­σε στη Νέα Ζη­λαν­δία και στο King’s College του Πα­νε­πι­στη­μίου του Λον­δί­νου και έχει δη­μο­σι­εύ­σει σε ελ­λη­νι­κά και αγ­γλό­φω­να πε­ρι­ο­δι­κά κι επί­σης τρεις μο­νο­γρα­φί­ες. Τα ερευ­νη­τι­κά του εν­δι­α­φέ­ρο­ντα εστι­ά­ζο­νται στα εξής θέ­μα­τα σε σχέ­ση με τη Νε­ο­ελ­λη­νι­κή λο­γο­τε­χνία: τον Σο­σι­α­λι­σμό, τη Φι­λο­σο­φία της Γλώσ­σας και τον Δυ­τι­κό Μαρ­ξι­σμό. Τις δύο τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες είναι Ανα­πλη­ρω­τής Κα­θη­γη­τής στο Τμή­μα Φι­λο­λο­γί­ας του Αρι­στο­τέ­λειου Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης.

Ο Πόλεμος του Andy. 9 Απριλίου 1940 – 9 Απριλίου 1945
Η ιστορία του Δανού Anders Lassen, ήρωα του Β Παγκοσμίου Πολέμου

Μια μυ­θι­στο­ρη­μα­τι­κή βι­ο­γρα­φία.
Ο Anders Lassen είναι ένας θρύ­λος που έδρα­σε στον Δεύ­τε­ρο Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο.
Με­τά τη συμ­με­το­χή του σε μια ανταρ­σία σε ένα δα­νέ­ζι­κο πλοίο, πή­γε στη Σκω­τία. Πρώ­τα κα­τα­τά­χτη­κε στην SOE προ­τού υπη­ρε­τή­σει στην Κα­τα­δρο­μι­κή Δύ­να­μη Μι­κρής Κλί­μα­κας (SSRF), την Special Air Service (SAS) και τη Special Boat Service (SBS). Συμ­με­τεί­χε στην Επι­χεί­ρη­ση Postmaster, στα ανοι­κτά της Δυ­τι­κής Αφρι­κής, και στις επι­δρο­μές στα Νη­σιά της Μάγ­χης και στην ακτή της Νορ­μαν­δί­ας. Ήταν πα­ρών κα­τά το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος της δρά­σης στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, πο­λε­μώ­ντας στην Ελ­λά­δα, τα Δω­δε­κά­νη­σα, τη Γι­ου­γκοσ­λα­βία, την ηπει­ρω­τι­κή Ελ­λά­δα και τέ­λος στην Ιτα­λία.
Αυτή η κα­τα­πλη­κτι­κή βι­ο­γρα­φία δεν απο­τε­λεί μό­νο έναν φό­ρο τι­μής σε έναν εξαι­ρε­τι­κό στρα­τι­ώ­τη, αλ­λά και μια συ­ναρ­πα­στι­κή πε­ρι­γρα­φή πολ­λών ειδι­κών στρα­τι­ω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων στις οποί­ες συμ­με­τεί­χε ο Anders. Ιδι­αί­τε­ρο εν­δι­α­φέ­ρον έχει η φρέ­σκια μα­τιά στα γε­γο­νό­τα στη Θεσ­σα­λο­νί­κη και την Κρή­τη το 1944 και 1945.

Στεφανίδης Δ. Ιωάννης
Κα­θη­γη­τής Δι­πλω­μα­τι­κής Ιστο­ρί­ας. Έλα­βε το πτυ­χίο του από το Τμή­μα Νο­μι­κής του Αρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης (1984), πραγ­μα­το­ποί­η­σε με­τα­πτυ­χι­α­κές σπου­δές (MSc in European Studies, 1986) και εκ­πό­νη­σε δι­δα­κτο­ρι­κή δι­α­τρι­βή (PhD in International History, 1989) στη London School of Economics and Political Science του Πα­νε­πι­στη­μίου του Λον­δί­νου. Δι­ε­τέ­λε­σε συ­νερ­γά­της του ελ­λη­νι­κού τμή­μα­τος του BBC (1988-89) και του Ιδρύ­μα­τος Με­λε­τών Χερ­σο­νή­σου του Αίμου (1990-93). Από το 1994 δι­δά­σκει Δι­πλω­μα­τι­κή Ιστο­ρία στο Τμή­μα Νο­μι­κής του Αρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πι­στη­μίου. Έχει δι­δά­ξει ως επι­σκέ­πτης κα­θη­γη­τής στο Πα­νε­πι­στή­μιο Μα­κε­δο­νί­ας, στο Πα­νε­πι­στή­μιο Κύ­πρου και στο Hebrew University της Ιε­ρου­σα­λήμ, και ως ερευ­νη­τής-υπό­τρο­φος στο London School of Economics και το Πα­νε­πι­στή­μιο Princeton. Από τις εκ­δό­σεις Επί­κε­ντρο κυ­κλο­φο­ρούν οι με­λέ­τες του: Εν ονό­μα­τι του έθνους: Πο­λι­τι­κή κουλ­τού­ρα, αλυ­τρω­τι­σμός και αντι­α­με­ρι­κα­νι­σμός στη με­τα­πο­λε­μι­κή Ελ­λά­δα, 1945-1967 (2010), Υπο­κα­τά­στα­το ισχύ­ος: Η βρε­τα­νι­κή προ­πα­γάν­δα στα Βαλ­κά­νια, 1939-44 (2018), Ανε­πι­θύ­μη­τοι και Ανα­λώ­σι­μοι: Οι αντάρ­τες του συ­νταγ­μα­τάρ­χη Ψαρ­ρού και ο κα­το­χι­κός Εμ­φύ­λι­ος, 1943-44 (2022).

Γουνελάς Χαράλαμπος Δημήτρης
Ο Χ.-Δ. Γου­νε­λάς γεν­νή­θη­κε στην Αθή­να. Τη δε­κα­ε­τία του 1960 με­τα­νά­στευ­σε στη Νέα Ζη­λαν­δία όπου σπού­δα­σε Ρω­σι­κή και Αγ­γλι­κή Λο­γο­τε­χνία και Πο­λι­τι­κές Επι­στή­μες στο Victoria University του Wellington. Συ­νέ­χι­σε με­τα­πτυ­χι­α­κές σπου­δές στη Νε­ο­ελ­λη­νι­κή Λο­γο­τε­χνία στο King’s College του Λον­δί­νου. Έχει δι­δά­ξει στο King’s College, στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Κρή­της, στο Πα­νε­πι­στή­μιο του Σίδ­νεϊ και στο Αρι­στο­τέ­λειο Πα­νε­πι­στή­μιο της Θεσ­σα­λο­νί­κης, όπου είναι ανα­πλη­ρω­τής Κα­θη­γη­τής στον Το­μέα Με­σαι­ω­νι­κών και Νέ­ων Ελ­λη­νι­κών Σπου­δών. Οι δη­μο­σι­εύ­σεις του πε­ρι­λαμ­βά­νουν με­λέ­τες και βι­βλι­ο­κρι­τι­κές σε ελ­λη­νι­κά και ξέ­να πε­ρι­ο­δι­κά και δι­ά­φο­ρες μο­νο­γρα­φί­ες. Τα ερευ­νη­τι­κά του εν­δι­α­φέ­ρο­ντα εστι­ά­ζο­νται στα εξής θέ­μα­τα σε σχέ­ση με τη Νε­ο­ελ­λη­νι­κή λο­γο­τε­χνία: τον Σο­σι­α­λι­σμό, τη Φι­λο­σο­φία της Γλώσ­σας και τον Δυ­τι­κό Μαρ­ξι­σμό.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΧΑΪΜ ΚΑΠΟΝ
«1446 μέρες αγωνίας»
«Εν τω με­τα­ξύ στην τρα­πε­ζα­ρία κά­θε­ται ο κ. Γε­ωρ­γα­ντάς (χη­μι­κός του Κρά­τους) Χρι­στι­α­νός φί­λος του θείου μου με­τά με­γά­λης λύ­πης ακού­ων την υπερ­δυ­σά­ρε­στον είδη­σιν και συμ­βου­λεύ­ων εμάς πα­ντί σθέ­νει να επι­χει­ρή­σω­μεν να απο­δρά­σω­μεν εις Αθή­νας όπου οι Ιτα­λοί προ­στα­τεύ­ουν τους Εβραί­ους από την Γερ­μα­νι­κήν θη­ρι­ω­δί­αν. Εμείς το θε­ω­ρού­με αδύ­να­το. Δι­ε­ξά­γε­ται μα­κρά συ­ζή­τη­σις επ’ αυτού. Επι­τέ­λους ξη­με­ρώ­νει. Έρ­χε­ται η φί­λη της εξα­δέλ­φης μου και μας λέ­γει ότι η πρώ­τη απο­στο­λή ήδη ανε­χώ­ρη­σε. [….] Το απο­φα­σί­σα­με! Με κά­θε μέ­σον να φύ­γω­με! Αλ­λά δεν είναι τό­σο εύκο­λο. Η φυ­γή πρέ­πει να γί­νη με την βο­ή­θεια Χρι­στι­α­νών οδη­γών οι οποίοι ζη­τούν υπέ­ρο­γκα πο­σά. Οι πρώ­τοι προ­τα­θέ­ντες να μας φυ­γα­δεύ­σουν πή­ραν την προ­κα­τα­βο­λή και έφυ­γαν. Άλλοι δεν ικα­νο­ποι­ούν την εμπι­στο­σύ­νη. Άλλα μέ­σα δεν μας φαί­νο­νται πο­λύ ασφα­λή. Και έτσι όλο ετοι­μα­ζό­μα­στε να φύ­γω­με και όλο γυ­ρί­ζω­μεν πί­σω…».
Από­σπα­σμα από το «Ημε­ρο­λό­γιο Κα­το­χής-1446 μέ­ρες αγω­νί­ας» του Βε­νι­α­μίν Χα­ΐμ Κα­πόν.

Ο Γι­άν­νης Κα­ρα­τζό­γλου γεν­νή­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη το 1946. Σπού­δα­σε Δι­οί­κη­ση Επι­χει­ρή­σε­ων (Μ.Β.Α.) και είναι υπο­ψή­φι­ος Δρ. Ιστο­ρί­ας στο Α.Π.Θ. Ως ποι­η­τής έχει δη­μο­σι­εύ­σει 7 ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές, όπως και δο­κί­μια κρι­τι­κής. Ασχο­λεί­ται με την ιστο­ρία της Θεσ­σα­λο­νί­κης και είναι τα­κτι­κός συ­νερ­γά­της του πε­ρι­ο­δι­κού «Θεσ­σα­λο­νι­κέ­ων Πό­λις» με σχε­τι­κές με­λέ­τες και άρ­θρα. Βι­βλι­ο­γρα­φία Ιστο­ρί­ας: «The Imperial Ottoman Bank In Salonica – The First 25 Years 1864-1890», έκ­δο­ση Ottoman Bank Research Center, 2003, «Ο αφα­νι­σμός των Θεσ­σα­λο­νι­κέ­ων Εβραί­ων της Γαλ­λί­ας, ένα kadish για τους «δι­κούς μας» Γάλ­λους», Εκδ. ΕΠΙ­ΚΕ­ΝΤΡΟ 4014, «Ένας Αιώ­νας Δε­σμοί Εμπι­στο­σύ­νης, 100 χρό­νια Εμπο­ρι­κό-Βι­ο­μη­χα­νι­κό Επι­με­λη­τή­ριο Θεσ­σα­λο­νί­κης», Εκδ. Ε.Β.Ε.Θ. 2016.

ΠΟΝΤΑΡΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΡΟΥΛΕΤΑ
Καζίνο και πράκτορες στην κατοχική Θεσσαλονίκη (1941-44)
Κα­τά τη δι­άρ­κεια του Με­σο­πο­λέ­μου κα­τέ­φθα­σαν στην Ελ­λά­δα από τη Γερ­μα­νία, Έλ­λη­νες που είχαν στρα­το­λο­γη­θεί από τις γερ­μα­νι­κές μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες. Έλ­λη­νες που είχαν θα­μπω­θεί από τη Γερ­μα­νία της δε­κα­ε­τί­ας του 1930 και ήταν έτοι­μοι να προ­σφέ­ρουν γη και ύδωρ στη Νέα Τά­ξη Πραγ­μά­των που είχε ξη­με­ρώ­σει στη νέα τους πα­τρί­δα. Οι άν­θρω­ποι αυτοί μα­ζί με αυτούς που ήδη είχαν στρα­το­λο­γη­θεί στην Ελ­λά­δα, απο­τέ­λε­σαν τη μα­γιά από την οποία ζυ­μώ­θη­καν όσοι επάν­δρω­σαν τις υπη­ρε­σί­ες της Abwehr, της SD και της GFP κα­τά τη δι­άρ­κεια της γερ­μα­νι­κής Κα­το­χής. Προ­σω­πι­κό­τη­τες όπως του Πε­ρί Νι­κο­λαί ανα­δύ­θη­καν σαν Θεοί και Βαλ­κυ­ρί­ες μέ­σα απο τη σκαν­δι­να­βι­κή μυ­θο­λο­γία. Η έρευ­να αυτή ακο­λου­θεί τα αχνά ίχνη τους από την επο­χή του Με­σο­πο­λέ­μου έως τις πλη­γές που άφη­σαν στον εθνι­κό κορ­μό κα­τά τη δι­άρ­κεια της γερ­μα­νι­κής Κα­το­χής. Η δρά­ση τους δεν εξα­φά­νι­σε μό­νο την εβρα­ϊ­κή κοι­νό­τη­τα της Θεσ­σα­λο­νί­κης, αλ­λά επέ­φε­ρε και ση­μα­ντι­κά πλήγ­μα­τα στα συμ­μα­χι­κά δί­κτυα κα­τα­σκο­πί­ας. Ο Πε­ρί Νι­κο­λαί από τη λή­θη, παίρ­νει σάρ­κα και οστά μέ­σα από τις σε­λί­δες της πα­ρού­σας έρευ­νας.

Βενιανάκης Ανδρέας
Αν­δρέ­ας Βε­νι­α­νά­κης: Είμαι ένας ερα­στής της Ιστο­ρί­ας, αν και δεν κα­τέ­χω Πα­νε­πι­στη­μι­α­κές περ­γα­μη­νές ασχο­λού­μαι πά­νω από μια δε­κα­ε­τία με την έρευ­να της Νε­ώ­τε­ρης Ελ­λη­νι­κής Ιστο­ρί­ας. Ανά­με­σα στις έρευ­νες και την συγ­γρα­φή των με­λε­τών μου, πα­ρα­κο­λού­θη­σα μα­θή­μα­τα φω­το­γρα­φί­ας και πή­ρα μέ­ρος σε πολ­λές ομα­δι­κές εκ­θέ­σεις. Αρ­θρο­γρα­φώ σχε­δόν κα­θη­με­ρι­νά στην σε­λί­δα του FB, Η Θεσ­σα­λο­νί­κη μέ­σα από την Ιστο­ρία. Από τον εκ­δο­τι­κό οίκο Επί­κε­ντρο, έχουν εκ­δο­θεί τρεις με­λέ­τες μου, «Δά­γκου­λας, ο «Δρά­κος» της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Συμ­βο­λή στην Ιστο­ρία των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας επι κα­το­χής (1941-1944)» (2016), «Πο­ντά­ρο­ντας στην Γερ­μα­νι­κή ρου­λέ­τα. Κα­ζί­νο και Πρά­κτο­ρες στην κα­το­χι­κή Θεσ­σα­λο­νί­κη (1941-1944)» (2020) και «Ο κα­το­χι­κός εμ­φύ­λι­ος στην Μα­κε­δο­νία (1942-1944) και οι τρεις Πα­πα­δό­που­λοι» (2022).

Η Απίθανη Ηρωίδα
Η Λέλα Καραγιάννη και οι Βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες στην Ελλάδα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
Η Λέ­λα Κα­ρα­γι­άν­νη (1898-1944) ήταν μια εύπο­ρη με­σή­λι­κη νοι­κο­κυ­ρά με επτά παι­διά, η οποία δεν είχε κα­μία εμπει­ρία στην πο­λι­τι­κή ή στις στρα­τι­ω­τι­κές υπο­θέ­σεις. Ωστό­σο, έγι­νε μέ­σα σε τρία χρό­νια «η με­γα­λύ­τε­ρη Βρε­τα­νί­δα κα­τά­σκο­πος στα Βαλ­κά­νια», όπως πα­ρα­δέ­χτη­καν οι Γερ­μα­νοί που την συ­νέ­λα­βαν με­τά την προ­δο­σία και την εκτέ­λε­σαν έναν μή­να πριν εγκα­τα­λεί­ψουν την Ελ­λά­δα. Αυτή είναι η πρώ­τη βι­ο­γρα­φία που πε­ρι­γρά­φει την αξι­ο­ση­μεί­ω­τη στα­δι­ο­δρο­μία της, πώς εντά­χθη­κε στην Αντί­στα­ση τυ­χαία και πώς έχτι­σε μια τρο­με­ρή ορ­γά­νω­ση δι­α­φυ­γής, κα­τα­σκο­πί­ας και σα­μπο­τάζ που συ­νερ­γα­ζό­ταν με τα υψη­λό­τε­ρα επί­πε­δα των βρε­τα­νι­κών μυ­στι­κών υπη­ρε­σι­ών στην Ελ­λά­δα του Β΄ Πα­γκο­σμίου Πο­λέ­μου.

Περράκης Στέλιος
Ο Στυ­λι­α­νός (Στέ­λι­ος) Περ­ρά­κης είναι μέ­λος της Βα­σι­λι­κής Ακα­δη­μί­ας του Κα­να­δά και κά­το­χος της έδρας RBC Professorship in Financial Derivatives στο Πα­νε­πι­στή­μιο Concordia. Έχει δη­μο­σι­εύ­σει πολ­λά άρ­θρα για πε­ρισ­σό­τε­ρα από 50 χρό­νια σε θέ­μα­τα οικο­νο­μι­κής ρύθ­μι­σης, βι­ο­μη­χα­νι­κής ορ­γά­νω­σης και απο­τί­μη­σης σύν­θε­των χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών μέ­σων. Κα­τά τη δι­άρ­κεια της ακα­δη­μα­ϊ­κής του στα­δι­ο­δρο­μί­ας, δι­α­τή­ρη­σε έντο­νο εν­δι­α­φέ­ρον για τα γε­γο­νό­τα του πο­λέ­μου στην Ελ­λά­δα, κα­θώς και για τον εμ­φύ­λιο πό­λε­μο που ακο­λού­θη­σε και τον οποίο έζη­σε ως παι­δί. Το βι­βλίο «Η Απί­θα­νη Ηρω­ί­δα» (Επί­κε­ντρο, 2022) είναι το δεύ­τε­ρο ιστο­ρι­κό του βι­βλίο με­τά τα «Φα­ντά­σμα­τα του Εμ­φυ­λίου, Πλά­κα Αρ­γο­λί­δας, 1943-1944» (Επί­κε­ντρο, 2010).

«ΜΕΡΕΣ» ΤΗΣ ΟΠΛΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Τα χρώματα της βίας (1941-1945)
Η συλ­λο­γή στοι­χεί­ων για την Ιστο­ρία της κα­το­χι­κής ΟΠΛΑ στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, είναι και πα­ρα­μέ­νει και σή­με­ρα, κα­τά τη γνώ­μη μου, εξαι­ρε­τι­κά κρί­σι­μη υπό­θε­ση, λό­γω της πα­ρέ­λευ­σης ικα­νού χρό­νου από τό­τε (1941-1944), τό­σου ώστε έχει πλέ­ον επέλ­θει η βι­ο­λο­γι­κή φθο­ρά των βα­σι­κών πρω­τα­γω­νι­στών της δρά­σης της ΟΠΛΑ. Ακό­μα ο εμ­φύ­λι­ος ο οποί­ος ακο­λού­θη­σε συ­ντέ­λε­σε στην εξό­ντω­ση των πε­ρισ­σό­τε­ρων στε­λε­χών της ΟΠΛΑ.
Σαν να μην έφτα­ναν όλα αυτά, οι δυ­σχέ­ρει­ες γί­νο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρες για τον ερευ­νη­τή εξαι­τί­ας της κυ­ρι­αρ­χού­σας μέ­χρι σή­με­ρα ιδι­ό­τυ­πης ομερ­τά στους κύ­κλους των με­λών της ΟΠΛΑ. Μι­ας σι­ω­πής η οποία υπα­γο­ρεύ­τη­κε από το ψυ­χρο­πο­λε­μι­κό με­τεμ­φυ­λι­α­κό κλί­μα και έγι­νε στη συ­νέ­χεια νο­ο­τρο­πία και τρό­πος ζω­ής. Οπωσ­δή­πο­τε οφεί­λω να ομο­λο­γή­σω ότι με­τά την υπέρ­βα­ση της φά­σης της συλ­λο­γής των δε­δο­μέ­νων, οδη­γή­θη­κα τά­χι­στα στην αντί­λη­ψη πως ο βαθ­μός δυ­σκο­λί­ας του εγ­χει­ρή­μα­τος ήταν ακό­μα πιο με­γά­λος από ό,τι είχα αρ­χι­κά υπο­λο­γί­σει…

Η Σο­φία Ηλι­ά­δου-Τά­χου είναι Ανα­πλη­ρώ­τρια Κα­θη­γή­τρια της Ιστο­ρί­ας της Νε­ο­ελ­λη­νι­κής Εκ­παί­δευ­σης στο Παι­δα­γω­γι­κό Τμή­μα Δη­μο­τι­κής Εκ­παί­δευ­σης του Πα­νε­πι­στη­μίου Δυ­τι­κής Μα­κε­δο­νί­ας. Τα ερευ­νη­τι­κά της εν­δι­α­φέ­ρο­ντα σχε­τί­ζο­νται με τη δι­α­χρο­νι­κή συ­γκρό­τη­ση της ελ­λη­νι­κής εκ­παί­δευ­σης, εντός και εκτός των ορί­ων του ελ­λα­δι­κού κρά­τους, με την ιστο­ρία των παι­δα­γω­γι­κών αντι­λή­ψε­ων, κα­θώς και με την ιστο­ρι­κή δι­ά­στα­ση της εκ­παι­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής. Έχει συγ­γρά­ψει 6 μο­νο­γρα­φί­ες, 3 βι­βλία σε συ­νερ­γα­σία με συ­να­δέλ­φους ερευ­νη­τές, 20 άρ­θρα σε συλ­λο­γι­κούς τό­μους, έχει επι­με­λη­θεί 4 συλ­λο­γι­κούς τό­μους, έχει δη­μο­σι­εύ­σει 30 άρ­θρα σε πε­ρι­ο­δι­κά με κρι­τές, έχει πά­ρει μέ­ρος σε 57 δι­ε­θνή συ­νέ­δρια στην Ελ­λά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό, έχει επο­πτεύ­σει 2 δι­δα­κτο­ρι­κές δι­α­τρι­βές και 7 με­τα­πτυ­χι­α­κές ερ­γα­σί­ες και έχει εκ­δώ­σει τo 2012 το πρώ­το της μυ­θι­στό­ρη­μα . Είναι πα­ντρε­μέ­νη και μη­τέ­ρα δύο παι­δι­ών.

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1940
Από το λόγο του κατοχικού κράτους στη μετανεωτερική ιστοριογραφία
Η δι­α­δι­κα­σία της αφή­γη­σης δο­μεί­ται, όπως έχει δεί­ξει ο Gerard Genette, στη βά­ση της θε­με­λι­α­κής δι­ά­κρι­σης του «χρό­νου της ιστο­ρί­ας», της φυ­σι­κής δη­λα­δή δι­α­δο­χής των γε­γο­νό­των, και του «χρό­νου της αφή­γη­σης», που γί­νε­ται αντι­λη­πτός ως «η ακο­λου­θία των γλωσ­σι­κών ση­μεί­ων που ανα­πα­ρι­στά τα γε­γο­νό­τα αυτά».
Το κομ­βι­κό ση­μείο για την κα­τα­νό­η­ση της αφή­γη­σης ως δι­α­δι­κα­σί­ας είναι η απο­κρυ­πτο­γρά­φη­ση της έν­νοι­ας του «λό­γου» (discourse). Ως «λό­γος» δε νο­εί­ται απλώς η δι­α­τύ­πω­ση της ομι­λί­ας, αλ­λά ταυ­τό­χρο­να και ένα «σώ­μα γνώ­σε­ων» και επι­πλέ­ον ένα «σύ­στη­μα στρα­τη­γι­κών επι­κοι­νω­νί­ας», με τις οποί­ες οι φο­ρείς αυτής της ομι­λί­ας ασκούν εξου­σία. Στη βά­ση αυτή, όμως, ο «λό­γος» χά­νει την «αντι­κει­με­νι­κό­τη­τά» του, χά­νει δη­λα­δή τη δυ­να­τό­τη­τα να πε­ρι­γρά­ψει την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αδι­α­με­σο­λά­βη­τη, κα­θώς δι­α­τυ­πώ­νε­ται «υπο­κει­με­νι­κά» -όρος που εδώ θα πρέ­πει να εκλη­φθεί στην κυ­ρι­ο­λε­ξία του- ως ομι­λία δη­λα­δή των κοι­νω­νι­κών υπο­κει­μέ­νων που τον εκ­φέ­ρουν.
Η ιστο­ρι­ο­γρα­φία ως επι­στη­μο­νι­κή δρα­στη­ρι­ό­τη­τα δεν μπο­ρεί να εξαι­ρε­θεί από τη δι­α­δι­κα­σία της αφή­γη­σης. Κι αυτό δεν αφο­ρά μό­νο τη συγ­γρα­φή ως ανα­πα­ρα­στα­τι­κή δι­α­δι­κα­σία του πα­ρελ­θό­ντος • αφο­ρά πρω­τί­στως τη συ­γκρό­τη­ση των πη­γών ως «λό­γων». Είτε πρό­κει­ται για έντυ­πο αρ­χει­α­κό υλι­κό δι­πλω­μα­τι­κών ή άλ­λων κρα­τι­κών υπη­ρε­σι­ών, είτε για υλι­κό που προ­έρ­χε­ται από άλ­λους επί­ση­μους κοι­νω­νι­κούς φο­ρείς (π.χ. πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, εφη­με­ρί­δες κ.λπ.), είτε ακό­μη για υλι­κό προ­φο­ρι­κό ή, τέ­λος, για την υλι­κή συ­γκρό­τη­ση του ίδιου του κοι­νω­νι­κού χώ­ρου (π.χ. τα μνη­μεία), το υλι­κό αυτό συ­γκρο­τεί­ται ως αφή­γη­ση μέ­σω των «λό­γων» που δι­α­τυ­πώ­νουν τα κοι­νω­νι­κά υπο­κεί­με­να. Η ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κή αφή­γη­ση, επο­μέ­νως, είναι δέ­σμια μι­ας σει­ράς δι­α­με­σο­λα­βή­σε­ων που προ­έρ­χο­νται αφε­νός από το ίδιο το «εμπει­ρι­κό της υλι­κό», αφε­τέ­ρου από την οπτι­κή γω­νία θέ­α­σης του ιστο­ρι­κού.
Την προ­βλη­μα­τι­κή αυτή σχε­τι­κά με τη λει­τουρ­γία του «λό­γου» σε όλα τα επί­πε­δα της ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κής αφή­γη­σης επι­χει­ρούν να εξει­δι­κεύ­σουν και να επε­ξερ­γα­στούν τα δο­κί­μια αυτού του τό­μου, με αφορ­μή τους «λό­γους» που δι­α­τυ­πώ­θη­καν -και εξα­κο­λου­θούν να δι­α­τυ­πώ­νο­νται- για την κομ­βι­κής ση­μα­σί­ας δε­κα­ε­τία του 1940.

Δαλκαβούκης Βασίλης
Ο Βα­σί­λης Κ. Δαλ­κα­βού­κης γεν­νή­θη­κε στα Γι­άν­νε­να. Σπού­δα­σε Ιστο­ρία στο Αρι­στο­τέ­λειο Πα­νε­πι­στή­μιο Θεσ­σα­λο­νί­κης. Εκ­πό­νη­σε δι­δα­κτο­ρι­κή δι­α­τρι­βή στον Tομέα Νε­ό­τε­ρης και Σύγ­χρο­νης Ιστο­ρί­ας και Λα­ο­γρα­φί­ας με πε­δίο έρευ­νας το Ζα­γό­ρι (2001). Από τον Δε­κέμ­βριο του 2004 έχει εκλε­γεί λέ­κτο­ρας στο Τμή­μα Ιστο­ρί­ας και Εθνο­λο­γί­ας στο Δη­μο­κρί­τειο Πα­νε­πι­στή­μιο Θρά­κης. Στα ερευ­νη­τι­κά του εν­δι­α­φέ­ρο­ντα πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται θέ­μα­τα το­πι­κών και εθνο­τι­κών ταυ­το­τή­των στη βό­ρεια Ελ­λά­δα κα­θώς και ζη­τή­μα­τα μνή­μης και ταυ­τό­τη­τας και με­θο­δο­λο­γί­ας της επι­τό­πι­ας έρευ­νας.
Πασχαλούδη Ελένη
Η Ελέ­νη Πα­σχα­λού­δη σπού­δα­σε ιστο­ρία στο Αρι­στο­τέ­λειο Πα­νε­πι­στή­μιο Θεσ­σα­λο­νί­κης. Το 2009 έλα­βε το δι­δα­κτο­ρι­κό της δί­πλω­μα από το Τμή­μα Βαλ­κα­νι­κών, Σλα­βι­κών και Ανα­το­λι­κών Σπου­δών του Πα­νε­πι­στη­μίου Μα­κε­δο­νί­ας, του οποίου στη συ­νέ­χεια υπήρ­ξε και με­τα­δι­δα­κτο­ρι­κή υπό­τρο­φος από το Σε­πτέμ­βριο του 2010 μέ­χρι και τον Ιού­νιο του 2012. Είναι συγ­γρα­φέ­ας του βι­βλίου «Ένας πό­λε­μος χω­ρίς τέ­λος: Η δε­κα­ε­τία του 1940 στον πο­λι­τι­κό λό­γο 1950-1967» («Επί­κε­ντρο», 2010). Τα επι­στη­μο­νι­κά της εν­δι­α­φέ­ρο­ντα επι­κε­ντρώ­νο­νται στη με­τα­πο­λε­μι­κή ιστο­ρία και ειδι­κό­τε­ρα στην πο­λι­τι­κή χρή­ση του πα­ρελ­θό­ντος, στη με­λέ­τη της μνή­μης και στη συ­γκρό­τη­ση των πο­λι­τι­κών ταυ­το­τή­των.
Σκουλίδας Ηλίας
Ο Ηλί­ας Σκου­λί­δας είναι ιστο­ρι­κός. Με­τά την απο­φοί­τη­σή του από το 3ο Λύ­κειο Άρ­τας φοί­τη­σε στο Τμή­μα Ιστο­ρί­ας – Αρ­χαι­ο­λο­γί­ας του Πα­νε­πι­στη­μίου Ιω­αν­νί­νων, ως υπό­τρο­φος ΙΚΥ, με­τα­ξύ 1985-1989, και εκ­πό­νη­σε τη δι­δα­κτο­ρι­κή του δι­α­τρι­βή στον Το­μέα Ιστο­ρί­ας Νε­ω­τέ­ρων Χρό­νων του ιδίου Πα­νε­πι­στη­μίου (2001). Με­τα­ξύ 2001-2008 δί­δα­ξε με σύμ­βα­ση στο Πα­νε­πι­στή­μιο Ιω­αν­νί­νων, στο οποίο εκλέ­χθη­κε τον Μάρ­τιο του 2008 επί­κου­ρος κα­θη­γη­τής, με γνω­στι­κό αντι­κεί­με­νο: «Ελ­λη­νι­κή Ιστο­ρία με έμ­φα­ση στις πο­λι­τι­κές πο­λι­τι­σμι­κές σχέ­σεις με τις γει­το­νι­κές χώ­ρες».
Τσέκου Κατερίνα
Η Κα­τε­ρί­να Θ. Τσέ­κου είναι από­φοι­τος του Τμή­μα­τος Ιστο­ρι­κών Σπου­δών της Φι­λο­σο­φι­κής Σχο­λής του Αρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης, κά­το­χος με­τα­πτυ­χι­α­κού στην Ιστο­ρία των Σλα­βι­κών Λα­ών από το ίδιο Τμή­μα και δι­δά­κτωρ του Τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας του Ιο­νίου Πα­νε­πι­στη­μίου. Άρ­θρα της έχουν δη­μο­σι­ευ­τεί σε επι­στη­μο­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά και συλ­λο­γι­κούς τό­μους. Το 2010 κυ­κλο­φό­ρη­σε το βι­βλίο της «Προ­σω­ρι­νώς δι­α­μέ­νο­ντες… Έλ­λη­νες πο­λι­τι­κοί πρό­σφυ­γες στη Λα­ϊ­κή Δη­μο­κρα­τία της Βουλ­γα­ρί­ας (1948-1982)» από τις εκ­δό­σεις «Επί­κε­ντρο».