Ένας ρήτορας των χρόνων της παρακμής
Από τις εκδόσεις Αρμός κυκλοφορεί το νέο βιβλίο της Μυρσίνης Σ. Aναγνώστου
Ένας ρήτορας των χρόνων της παρακμής
Ο βίος και το έργο του Νικηφόρου Χρυσοβέργη
Η ζωή και το έργο του Νικηφόρου Χρυσοβέργη έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον των μελετητών, ωστόσο δεν έχει εκπονηθεί μέχρι σήμερα κάποια συγκεντρωτική μελέτη του βίου και του έργου του. Η παρούσα μελέτη σκοπεύει να καλύψει αυτό το κενό∙ να προχωρήσει δηλαδή σε μία συστηματική διερεύνηση όλων των ζητημάτων που σχετίζονται με τη ζωή, την προσωπικότητα και το έργο του, στο πλαίσιο του πνευματικού κλίματος της πρωτεύουσας του Βυζαντίου στο β΄ μισό του 12ου και στις αρχές του 13ου αι. Πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του αντλούμε κυρίως από το συγγραφικό του έργο. Από το 1213 και μετά τα ίχνη του στον πνευματικό κόσμο του Βυζαντίου σβήνουν. Το ρητορικό έργο του Χρυσοβέργη αποτελείται από τρία αυτοκρατορικά εγκώμια, δύο πατριαρχικά, έναν ευχαριστήριο λόγο και τα προγυμνάσματά του: πέντε μύθους, δύο διηγήματα και δύο ηθοποιίες. Από το επιστολιμαίο έργο του σώζεται μόνο μία επιστολή. Δεν είναι ασήμαντο και το ποιητικό του έργο, το οποίο συνίσταται από δώδεκα επιτύμβια επιγράμματα σημαντικής αξίας. Στο σύνολό του το έργο του Χρυσοβέργη σώζεται σε 83 περίπου φύλλα χειρογράφων, τα οποία ανήκουν σε 6 κώδικες 6 διαφορετικών Βιβλιοθηκών. Δύο έργα παρέμεναν έως σήμερα ανέκδοτα, η επιστολή και ένας πατριαρχικός εγκωμιαστικός λόγος. Τα έργα αυτά εκδίδονται στην παρούσα μελέτη μαζί με το δεύτερο πατριαρχικό εγκώμιο και τους τρεις αυτοκρατορικούς εγκωμιαστικούς λόγους, καθώς έχριζαν επανέκδοσης λόγω ορισμένων σφαλμάτων των προηγούμενων εκδοτών.
Η Μυρσίνη Στ. Αναγνώστου γεννήθηκε (1984) και μεγάλωσε στη Λέσβο. Κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών της σπουδών (Α΄ και Β΄ κύκλου) στα Τμήματα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ υπήρξε υπότροφος του ΙΚΥ και του Κέντρου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κέντρου Κοινωνικών Σπουδών του Παρισιού (Centre d’Études Byzantines, Néo-helléniques et Sud-est Européennes de l’École des Hautes Études en Sciences Sociales). Το 2013 υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στον Τομέα Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, η οποία βαθμολογήθηκε με τον βαθμό «Άριστα». Από το 2008 μέχρι και το 2018 εργάστηκε σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα του ΕΚΠΑ και στο πρόγραμμα «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» του Αγίου Όρους. Επίσης, δίδαξε ως πανεπιστημιακή υπότροφος στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ το μάθημα «Αγιολογία» του Τομέα Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας. Σήμερα εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα ως υπότροφος του ΙΚΥ και εργάζεται ως διδάσκουσα μέσω ΕΣΠΑ στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Έχει εξειδικευθεί στην κωδικολογία-παλαιογραφία-παπυρολογία και έχει συμμετάσχει σε πολλά σεμινάρια σε αυτό το αντικείμενο (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – Εθνικό Ίδρυμα Έρευνών – Πανεπιστήμιο Χαϊδελβέργης). Επίσης, έχει συμμετάσχει σε συνέδρια σχετικά με την ειδικότητά της.
Στις μελέτες της ασχολείται με τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Γραμματεία. Βλ. ενδεικτικώς:
1. Ιωάννου Μαυρόποδος, Ανέκδοτος παρακλητικός κανών στον ταξίαρχο Μιχαήλ, Παρνασσός ΝΒ΄ (2010), 173–190.
2. Ανέκδοτη επιστολή του Σίμωνος του Κωνσταντινουπολίτου προς τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών MΓ΄ (2012), 55–71.
3. Μανουήλ Κορινθίου του μεγάλου ρήτορος, Λόγος στην Ανάσταση και στη Ζωοδόχο Πηγή, Βυζαντιακά 30 (2012–2013), 365–380.
4. Η παρουσία του Ομήρου στο έργο «Στίχοι διάφοροι» του Χριστοφόρου Μυτιληναίου, Βυζαντιακά 34 (2017), 115-124.
5. Η επίδραση των Ομηρικών Επών στο έργο του Νικηφόρου Χρυσοβέργη, Παρουσία, Περίοδος Β´ Τόμος Α’ (ΚΑ’) (2018), 201-212.
6. Φραρ Ιακώβου Επιστολή προς τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, Βυζαντιακά 35 (2018-2019), 171-183.
Κατηγορίες: Έλληνες συγγραφείς, ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ