Του Νίκου Παπανικολόπουλου*
Στην τελετή παράδοσης – παραλαβής του Υπουργείου Εξωτερικών από τον Υπουργό Εξωτερικών Ν. Κοτζιά στον Πρωθυπουργό Α. Τσίπρα, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2018, ο κ. Κοτζιάς προανήγγειλε την επέκταση της Αιγιαλίτιδας ζώνης από τα 6 στα 12 μίλια,
από τους Οθωνούς ως τα Αντικύθηρα, δηλαδή μόνο στο Ιόνιο.
Όπως είπε ο κ. Κοτζιάς, αυτό είναι «σημαντική πολιτική επέκταση της κυριαρχίας της χώρας για πρώτη φορά από τότε που πήραμε τη Δωδεκάνησο». Πρόσθεσε μάλιστα ότι τα σχετικά προεδρικά διατάγματα είναι έτοιμα.
Άραγε τι σημαίνουν όλα αυτά ;
***
Σύμφωνα με τη «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας» (άρθρα 2-7), ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ ή ΧΩΡΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ, είναι η θαλάσσια ζώνη, η οποία επεκτείνεται πέρα από την ξηρά του ηπειρωτικού εδάφους όσο και οποιουδήποτε νησιωτικού σχηματισμού (νησιών, νησίδων, βραχονησίδων και βράχων, ανεξάρτητα αν κατοικούνται ή όχι) και επί της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία.
Η Αιγιαλίτιδα ζώνη, περιλαμβάνει το βυθό και το υπέδαφος της σχετικής θαλάσσιας περιοχής καθώς και τον υπερκείμενο εναέριο χώρο.
Κανένα κράτος, έστω κι αν δεν δεσμεύεται συμβατικά από τη Δ.Σ δεν έχει δικαίωμα να ορίσει μεγαλύτερη από τα 12 ναυτικά μίλια.

Η Ελλάδα, από το 1936, με το Νόμο 360/1936, έχει καθορίσει τα χωρικά της ύδατα στα 6 ναυτικά μίλια (1ν.μ = 1852 μ.). Με το Νομοθετικό Διάταγμα 187/1973 περί ΚΔΝΔ (άρθρο 139) επικαιροποιήθηκε ο καθορισμός των 6 ν.μ αλλά προστέθηκε και η δυνατότητα επέκτασής τους (χωρίς να προσδιορίζεται το μέγεθος του εύρους), με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου. Η δυνατότητα αυτή δεν υλοποιήθηκε καθώς δεν εκδόθηκε σχετικό Προεδρικό Διάταγμα.
Με το Νόμο 2321/1995, με τον οποίο η Ελλάδα επικύρωσε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, απέκτησε και διεθνές νομικό έρεισμα επέκτασής τους μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια (άρθρο 3 της Σύμβασης). Η προοπτική αυτή, θεωρήθηκε από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευσή της Τουρκίας ως αιτία πολέμου (casus belli).Έτσι τα χωρικά μας ύδατα παραμένουν στα 6 ναυτικά μίλια.
Με αυτό το καθεστώς, η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35% του Αιγαίου, η Τουρκία στο 9% ενώ το 56% είναι διεθνή ύδατα. Στην περίπτωση των 12 ν.μ , η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64%, η Τουρκία στο 10%, και το 26% θα είναι διεθνή ύδατα, δηλ. η Ελλάδα σχεδόν διπλασιάζει την κυριαρχία της, ενώ η Τουρκία την αυξάνει μόνο κατά 1% .
Η Τουρκία, από το 1964, έχει επεκτείνει την Αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο, ενώ για λόγους σκοπιμότητας διατηρεί στο Αιγαίο τα 6 ν.μ απαιτώντας από τη Ελλάδα να παραμείνει στα 6 ν.μ επικαλούμενη την αρχή της αμοιβαιότητας.
Η Τουρκία, για πρώτη φορά το 2003, παρουσίασε τη «θεωρία των κυμαινόμενων χωρικών υδάτων». Με αυτή, φαίνεται να αποδέχεται τον καθορισμό διαφορετικού εύρους χωρικών υδάτων στον ελληνικό ηπειρωτικό χώρο και διαφορετικού στα νησιά και όχι αποκλειστικά 6 νμ, Με αυτό το τέχνασμα, σέρνει την ελληνική πλευρά σε ατέρμονες συζητήσεις οι οποίες μας στερούν το δικαίωμά μας για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ αφού ο καθορισμός τους προϋποθέτει τον καθορισμό του εύρους των χωρικών υδάτων.
Όμως, ένας τέτοιος καθορισμός, από την πλευρά της Ελλάδας, υποκρύπτει θανάσιμους κινδύνους :

(ι) Άλλη Ελλάδα θα έχουμε στο Ιόνιο, στο δυτικό ηπειρωτικό χώρο και… ολίγη Ελλάδα στα ελληνικά νησιά του Ανατ. Αιγαίου, τορπιλίζοντας από μόνοι μας, τη θεμελιώδη αρχή του διεθνούς δικαίου, περί του αδιαιρέτου της κυριαρχίας του κράτους.
(ιι) Αποδεχόμαστε εμμέσως, αυτό που κατά κόρον ισχυρίζεται η Τουρκία, ότι τα νησιά του Ανατ. Αιγαίου είναι προέκταση της υφαλοκρηπίδας της ηπειρωτικής Τουρκίας (Ανατολίας) και δεν έχουν δική τους. Εδώ να σημειώσουμε ότι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δέχεται τη νομική έννοια της υφαλοκρηπίδας και όχι τη γεωλογική και αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν την υπογράφει η Τουρκία.
(ιιι) Αποδεχόμαστε το τουρκικό επιχείρημα περί «ειδικών συνθηκών» στο Αιγαίο (με τα όσα συνεπάγεται αυτό), στο οποίο η Τουρκία έχει διαφοροποιημένο μήκος χωρικών υδάτων.
***
Αν η Κυβέρνηση δεχτεί ότι δεν υπάρχει πλήρης και αδιατάρακτη ενότητα των θαλασσίων συνόρων της Ελλάδας, από τον Έβρο μέχρι το Καστελόριζο και από τους Οθωνούς μέχρι την Κρήτη, θα διαπράξει θανάσιμο λάθος.

Αλεξανδρούπολη 20 Οκτωβρίου 2018

* Υποναύαρχος ΛΣ (ε.α)